Ο ανθρώπινος πολιτισμός βασίζεται στην αξιοποίηση των ορυκτών πόρων και ολόκληρες ιστορικές περίοδοι χαρακτηρίζονται ως "λίθινη εποχή", "εποχή του χαλκού" ή "εποχή του σιδήρου", από τα υλικά στα οποία βασίζεται κάθε περίοδος. Η απόσπαση των υλικών απ' τη γη γίνεται με την ανάπτυξη κατάλληλων εργαλείων, που χαρακτηρίζουν κάθε εποχή. Σε παλαιότερες εποχές οι άνθρωποι ακολουθούσαν τις επιφανειακές εμφανίσεις μετάλλων ή ορυκτών και ανέπτυσσαν δίκτυα στοών στο υπέδαφος, χρησιμοποιώντας ως κύριο εξοπλισμό εξόρυξης τους δούλους. Και στην Ελλάδα, η εποχή του Περικλή με τα λαμπρά μνημεία βασίστηκε στα μεταλλεία του Λαυρίου. Η εποχή του Φιλίππου και του Μ. Αλέξανδρου βασίστηκε στα μεταλλεία του Παγγαίου. Στις νεότερες εποχές η πρόοδος της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την κατάργηση της δουλείας, οδήγησε σε κατασκευή μηχανημάτων μεγάλων διαστάσεων, που μπορούν να εξορύξουν γρήγορα και φθηνά μεγάλες ποσότητες υλικών, οπότε ...
αναπτύχθηκαν και πολλά μεγάλα επιφανειακά ορυχεία.
Η παραγωγική διαδικασία, είτε σε επιφανειακό είτε σε υπόγειο ορυχείο, συνοδεύεται πάντα από εκπομπή περισσότερης ή λιγότερης σκόνης, στη φάση της εξόρυξης, κατά τη μεταφορά και κατά την επεξεργασία των υλικών. Τα υπόγεια ορυχεία δεν είναι άμεσα ορατά, δημιουργούν ωστόσο μεγάλα κενά στο υπέδαφος. Κάποιες φορές αυτά τα κενά έχουν ως αποτέλεσμα εσωτερικές κατακρημνίσεις, που με ένα φαινόμενο ντόμινο φθάνουν μέχρι την επιφάνεια του εδάφους, με καταστρεπτικά αποτελέσματα, όπως βλέπουμε στη φωτογραφία απ' τη Γουατεμάλα.
Τα επιφανειακά ορυχεία είναι άμεσα ορατά και μεταβάλλουν ριζικά τη μορφολογία του τοπίου στις περιοχές όπου αναπτύσσονται, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνουν παντού στον κόσμο έντονη κριτική, ιδίως όταν αναπτύσσονται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Υπάρχει ωστόσο η δυνατότητα, πριν ακόμα ξεκινήσει η δημιουργία του ορυχείου, να μελετηθεί και να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα κατάλληλης "αποκατάστασης" του τοπίου, δίνοντας νέες χρήσεις γης στις επιφάνειες που θα προκύψουν τελικά.
Η 1η φωτογραφία μας δείχνει μια τέτοια "αποκατάσταση", στο Davidsonville της πολιτείας Μέρυλαντ των ΗΠΑ, όπου ένα ορυχείο αδρανών υλικών, μετά την "αποκατάσταση", μετατράπηκε σε μεγάλο γήπεδο γκολφ, με 18 τρύπες. Με τις λιμνούλες εκεί που υπήρχαν κενά, για να συγκεντρώνεται νερό και να ποτίζεται το γκαζόν, με τις συστάδες δέντρων που ομορφαίνουν το τοπίο, με τα δρομάκια που εξασφαλίζουν την περιήγηση στο χώρο.
Οι "κήποι της Εδέμ" στη Βρετανία, ένα τεράστιο τουριστικό έργο, έχουν κατασκευαστεί σε ένα παλιό ορυχείο αργίλου της Κορνουάλλης. Και για τους Times ήταν "το 8ο θαύμα του κόσμου". Έχοντας υποδεχθεί απ' το 2001 πάνω από 10 εκατ. επισκέπτες, σήμερα φιλοξενεί ακόμα και γαμήλιες τελετές. Μέσω του Eden Project, έχει επίσης εκδοθεί το βιβλίο "101 Things ToDo With A Hole In The Ground", που αποτελεί μια εισαγωγή στην απίστευτη ποικιλία των δραστηριοτήτων, που μετατρέπουν τα παλιά ορυχεία σε περιοχές νέων χρήσεων γης, όπως γήπεδα, αεροδρόμια, καταδυτικά κέντρα, χώροι λατρείας, κλπ.
Πολύχρωμες εικόνες και σύντομες περιγραφές μεταφέρουν τον αναγνώστη σε μια παγκόσμια περιοδεία της μεταλλευτικής κληρονομιάς, που δείχνει τη μετεξέλιξη σε τουριστικά αξιοθέατα, βιότοπους άγριας πανίδας, εκπαιδευτικές, αθλητικές και ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις και δεκάδες βιομηχανικές χρήσεις. Το βιβλίο αποδεικνύει ότι οι επιπτώσεις της εξόρυξης μπορούν να μετατραπούν σε μια ευκαιρία, με όφελος για τις τοπικές κοινωνίες.
Αν λοιπόν δούμε τα επιφανειακά ορυχεία όχι αναγκαστικά ως μια περιβαλλοντική συμφορά, αλλά ως ένα χώρο που μας δίνει τα υλικά που χρειαζόμαστε για τον πολιτισμό μας, θα μπορέσουμε στο επόμενο βήμα να δούμε ως πρόκληση τη μελλοντική "αποκατάσταση" τέτοιων περιοχών. Με την κατάλληλη χρηματοδότηση πολλά μπορούν να γίνουν, ακόμα και οι "κήποι της Εδέμ". Φυσικά μόνο αν και εφόσον έχουν μελετηθεί και σχεδιαστεί κατάληλα κι ελέγχεται η τήρηση του σχεδιασμού σ' όλη τη διάρκεια ζωής του έργου. Γιατί η παροιμία "κι ο Άγιος φοβέρα θέλει", δεν βγήκε τυχαία. Κι αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου οι έννοιες του προγραμματισμού και του σχεδιασμού ποτέ δεν βρίσκουν πρόσφορο έδαφος.
ΠΗΓΗ:greeklignite.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου