Dr. Μάριος Πατσουλές: Για πόσα ακόμα χρόνια θα έχουμε πετρέλαιο και φυσικό αέριο;

 Γύρω στο 2000, είχε ξανατεθεί το ερώτημα αυτό στο κόσμο και η Ευρωπαϊκή Ένωση το αντιμετώπισε με αρκετή σοβαρότητα, αφού κάλεσε τους τεχνοκράτες της και τους ανέθεσε Έργο επίλυσης του εν λόγω ερωτήματος.

Το Project αυτό είχε ονομαστεί “Smart Reservoir Network” ή SRN και Manager του Έργου είχε..

καθοριστεί η Schlumberger. Συμμετείχαν περίπου 100 Πετρελαϊκές και Τεχνολογικές Εταιρείες και ελάχιστα φημισμένα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια. Εκ μέρους της χώρας μας, είχα τη τιμή να συμμετέχω εγώ και μάλιστα είχα την ευκαιρία να καλέσω τους ‘Partners’ σε τριήμερο Συνέδριο και Workshop που διοργάνωσα στην Αθήνα. (βλ. Φωτ. 1)

Φωτ.1: Από το 3-ήμερο Συνέδριο και Workshop των Συνεργατών που συμμετείχαν στο Έργο Smart Reservoir Network (SRN) της Ε.Ε.

Μετά τρία χρόνια εργασιών, το συμπέρασμα που συναγάγαμε, ήταν ότι ολόκληρη η Υφήλιος γι’ άλλα 150 χρόνια θα έχει πετρέλαια, εξερευνώντας με όλο και πλέον σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους και εξορύσσοντας μέσω συνεχώς εξελισσόμενων τεχνολογιών.

Πράγματι, οι καθημερινές συνθήκες που βιώνουν οι πετρελαϊκές εταιρείες, αφενός αποδεικνύουν τις προβλέψεις αυτές, συγχρόνως όμως, αναδύονται ανασχετικοί παράγοντες λόγω των κακών επιπτώσεων που δημιουργεί η έκλυση εκατομμυρίων τόνων Διοξειδίου του Άνθρακα στην ατμόσφαιρα από την καύση των Υδρογονανθράκων, επιβαρύνοντας φυσικά τις επιπτώσεις που σταδιακά προκύπτουν από την κλιμακούμενη κλιματική αλλαγή.

Βιώνοντας όλοι οι Ευρωπαίοι την Ενεργειακή Κρίση που επιτάθηκε με τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας και που απ’ ότι φαίνεται… σκοπεύει να κρατήσει, ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι αγνοώντας τις κακές αυτές επιπτώσεις, πολλές χώρες –όπως και η δική μας- αναγκάστηκαν να επαναφέρουν τη παραγωγή ενέργειας από γαιάνθρακες και λιγνίτες, που αποτελούσαν τους πλέον επιζήμιους για το περιβάλλον τρόπους παραγωγής, κοστίζοντας μάλιστα πολύ περισσότερα για τους καταναλωτές, λαμβάνοντας υπόψη τα πρόστιμα των ρύπων που επιβάλλονται. 

Θα ήθελα στη συνέχεια να επιχειρήσω μια αναδρομή στα τεκταινόμενα της βιομηχανίας του πετρελαίου για να συνειδητοποιήσουμε από κοινού το μέλλον που έχουν ήδη εξασφαλίσει τα πετρέλαια όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού του πλανήτη.

Παραθέτω πιο κάτω ένα παράδειγμα από το Ekofisk Oil & Gas Field της Βόρειας Θάλασσας, όπου εκπόνησα την Διδακτορική και Μετα-Διδακτορική μου Διατριβές σε αντικείμενα Γεωλογίας, Πετροφυσικής, Ιζηματολογίας, Ρευστομηχανικής και Μηχανικής των ταμιευτήρων του εν λόγω πεδίου. Θα αναφερθώ πολύ περιληπτικά στην ιστορία του για να σας καταστήσω πιο σαφές, ότι το πετρέλαιο έχει ακόμη πολλές δεκαετίες να διανύσει, αναγκαστικά.

Φωτ.2: Σύμπλεγμα Εξεδρών παραγωγής του πεδίου Ekofisk, στη Νορβηγική υφαλοκρηπίδα.

Το EKOFISK (Φωτ.2) έχει δώσει παραγωγή τριών δισεκατομμυρίων Βαρελιών σε διάστημα 50 ετών και προβλέπεται να συνεχίσει με υψηλά ποσά παραγωγής για τα επόμενα 30 χρόνια. Με δεδομένο ότι ο Πρίνος έχει παράγει κάτι λιγότερο από 120 εκατομ. Βαρέλια, αυτομάτως οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι το Ekofisk ισοδυναμεί με 25 Πρίνους (μέχρι σήμερα, αφού έπονται επιπλέον παραγωγές τριτογενούς και ενισχυμένου χαρακτήρα στηριζόμενες σε διαρκώς βελτιούμενες τεχνολογίες). Βέβαια, το ευρύτερο Ekofisk που ενισχύθηκε και από άλλα πλουσιότατα σε κοιτάσματα πεδία, έχει δώσει συνολικά έξη δισεκατομ. Βαρέλια πετρελαίου, που ισοδυναμούν τελικά με 50 Πρίνους.

Μετά από αυτά τα νούμερα και δεδομένου ότι έχουν εργαστεί δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, με ιδιαίτερα υψηλούς μισθούς, ενώ παράλληλα τα κέρδη της Νορβηγίας μετριούνται σε πολλά δις Κορώνες, είναι αδύνατον να σταματήσουν τις παραγωγές αυτές για τις επόμενες δεκαετίες υποκύπτοντας στις απαιτήσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου. Ιδιαίτερα οι Νορβηγοί, θα ανακαλύψουν νέες μεθόδους περιορισμού των εκπομπών, αφού ήταν οι πρώτοι, που πριν το Πρωτόκολλο του Κυότο, ενταφίαζαν με απόλυτη ασφάλεια, Διοξείδιο του Άνθρακα σε υπεδαφικούς ορίζοντες του πεδίου παραγωγής Φυσικού Αερίου Sleipner, χωρίς να τους το επιβάλει κανείς!

Και φυσικά, οι διεθνείς παραγωγές πετρελαίου που έχουν φτάσει τα 100 εκατομ. Βαρέλια/ημέρα, θα συνεχίσουν να λειτουργούν και να αυξάνουν λόγω και των νέων πεδίων που ανακαλύπτονται συνεχώς, αλλά και των παγκόσμιων ανερχομένων απαιτήσεων λόγω της αύξησης του πληθυσμού και συνεπώς των ενεργειακών του αναγκών. Δεν παριστάνω τον προφήτη, αλλά, καλώ όλους τους αναγνώστες του παρόντος άρθρου να αναλογιστούν τους τρόπους που θα αντιμετώπιζαν ανακαλύψεις νέων πεδίων με τα στοιχεία που εκθέτω στη συνέχεια.

Με τη μικρή αυτή αναδρομή, που επιχειρώ στο παρόν άρθρο μου, θα ήθελα να ενημερώσω και προβληματίσω την Ελληνική ενεργειακή επιστημονική κοινότητα και ακόμη περισσότερο τους ‘ενδιαφερόμενους’ πολιτικούς μας, για τις τάσεις που αναπτύσσονται με τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις της πετρελαϊκής βιομηχανίας, τόσο στο Ευρωπαϊκό, όσο και στο Διεθνές γίγνεσθαι.   

Φωτ.3 : Το σχετικά πρόσφατο πεδίο Cygnus που ανήκει στην Αγγλική υφαλοκρηπίδα, στο Νότιο τμήμα της Βόρειας Θάλασσας, έχει να παρουσιάσει απρόσμενες εκπλήξεις μετά 50 χρόνια από έρευνες στη Βόρεια Θάλασσα. 

Η εταιρεία Νeptun/Energy διαχειρίζεται το Cygnus field (Φωτ.3), το οποίο είναι από τα μοναδικά με τόσο χαμηλά επίπεδα άνθρακα στην υφαλοκρηπίδα της Αγγλίας στη Βόρεια Θάλασσα, προσεγγίζοντας τα ~4.0 kg  CO₂ ανά βαρέλι ισοδυνάμου πετρελαίου, βάσει των τελευταίων δεδομένων Δεκεμβρίου του 2022.

Μετά την ολοκλήρωση και της δέκατης γεώτρησης στο πεδίο αυτό, δίνεται η δυνατότητα παραγωγής υπερ-αρκετού φυσικού αερίου που θα μπορέσει ν ανταποκριθεί στις ανάγκες τουλάχιστον δύο εκατομμυρίων νοικοκυριών του Ηνωμένου Βασιλείου.

Οι Γεωλογικοί σχηματισμοί του Ταμιευτήρα αποτελούνται από ψαμμίτες του Περμίου (Leman Sandstones) ή και λεπτόκοκκους προς χονδρόκοκκους ιλυώδεις αργίλους του Λιθανρακοφόρου (Ketch Formations).

Ο όγκος των ανακτήσιμων αποθεμάτων φυσικού αερίου, έχει υπολογιστεί σε 760 Bscf (ή 135.361.781.076,07 βαρέλια ισοδυνάμου πετρελαίου) ή… σε απλά ελληνικά, κοίτασμα ισοδύναμο με 1130 Πρίνους ! ΝΑΙ, υπάρχουν κι αυτά τα νούμερα κι είναι πέρα για πέρα αληθινά! Και, απαιτούνται πολλές δεκαετίες μέχρι τελικής εξάντλησης του γιγαντιαίου αυτού ταμιευτήρα. Ο συγκεκριμένος ταμιευτήρας θεωρείται ο μεγαλύτερος που έχει εντοπιστεί στο Νότιο τμήμα της Βόρειας Θάλασσας τα τελευταία 30 χρόνια.

 

Φωτ.4: Στο επάνω δεξιό τμήμα της εικόνας αυτής παρουσιάζεται η θέση του πεδίου στο κεντρικό σημείο του Νότιου τμήματος της Βόρειας Θάλασσας και ανατολικότερα του τμήματος της Νοτιο-Ανατολικής Αγγλίας, ενώ στο κεντρικό μέρος αναδεικνύονται οι θέσεις των εντοπισθέντων ταμιευτήρων ανά τεκτονικό τεμάχιο.

Στις δύο αυτές γεω-λογικές-μορφολογικές απεικονίσεις (Φωτ.4 & 5)των ταμιευτήρων, μπορείτε να παρατηρήσετε την υπεδαφική τους ανάπτυξη με βάση τα διάφορα Blocks που αποτελείται (μετά την σχετική διαμερισματοποίηση…, προκειμένου να χαραχθεί η Στρατηγική εκμετάλλευσης με εφαρμογή ιδανικού : Reservoir Performance) για ένα ακόμα σύστημα έκπληξη που μαζί με το Ekofisk και τέσσερα-πέντε άλλα πεδία, αποτελούν τους πετρελαϊκούς Τιτάνες –όπως τους αποκαλούν οι Άγγλοι και Νορβηγοί- της Βόρειας Θάλασσας.

Κάπως έτσι εξελίσσονται  οι καταστάσεις σήμερα, με τα ατέλειωτα και γιγαντιαία εν πολλοίς κοιτάσματα πετρελαίου, που τροφοδοτούν την ατμόσφαιρα με εκατομμύρια τόνους Διοξειδίου του Άνθρακα…, Και βέβαια, σιωπηρά και κανονικότατα συνεχίζονται οι τεράστιες παραγωγές που οπωσδήποτε έχει ανάγκη ο κόσμος και δεν μπορούν να υποκατασταθούν από ισοδύναμα καύσιμα, ούτε να υπερκεραστούν από τις ανανεώσιμες μορφές σε άμεσους χρόνους. 

Προσωπικά δεν ανησυχώ για πιθανή απαγόρευση της χρήσης των απολιθωμένων μορφών καυσίμων όπως οι Υδρογονάνθρακες, αφού τίθεται άμεσα το ερώτημα: Και με τί θα τροφοδοτηθούν οι δισεκατομμύρια αυτοκινητιστές, τα εκατοντάδες χιλιάδες τάνκερς και υπερωκεάνια ή πλοιάρια και τόσα αεροπλάνα κλπ κλπ αφού και ο καθένας από μας,  χωρίς το αυτοκινητάκι του, είναι ένα τίποτα!...

Ιδιαίτερα δε, σε εποχές υψηλής και παρατεταμένης Ενεργειακής ‘κρίσης’, που ας μη ξεχνάμε, στο εν λόγω φαινόμενο που παρουσιάζει κυκλοθυμικό χαρακτήρα,  …’αναγκαστικά’ προσαρμοζόμαστε και προσβλέπουμε σε πολιτικές λύσεις, που όμως, με καμία δύναμη δεν μπορούν να επηρεάσουν την πορεία των «πραγματικά δυνατών» που επηρεάζουν τον πλανήτη ολόκληρο!

Από την άλλη, οι «πραγματικά δυνατοί» δεν παύουν να ερευνούν νέες τεχνολογίες για την ελάττωση των αέριων ρύπων, τόσο για την αποφυγή των επιπτώσεων που προοιωνίζονται για τον πλανήτη, όσο και για να κατευνάσουν τα πνεύματα των αντιδρώντων.  

Έτσι, προωθούν τεχνολογίες σύλληψης άνθρακα που παγιδεύουν τις εκπομπές στη καπνοδόχο –εν τω γεννάσθαι- κι έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται εδώ και δεκαετίες από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η εστίαση όμως στην άμεση σύλληψη αέρα είναι μια σχετικά εκκολαπτόμενη τεχνολογία που προωθείται ως ένας τρόπος για να απομακρυνθούν οι εκπομπές από τον αέρα με πιο αξιόπιστο και ουσιαστικό τρόπο από τις αντισταθμίσεις, με βάση τα δάση, τα οφέλη των οποίων είναι δύσκολο να επαληθευτούν. Το μεγαλύτερο εργοστάσιο άμεσης σύλληψης αέρα στον κόσμο, που χτίστηκε από την ελβετική εκκίνηση Climeworks AG, ξεκίνησε πέρυσι στην Ισλανδία με την ικανότητα να αντλήσει 4.000 τόνους CO2 ετησίως. Θα περιμένουμε τη συνέχεια για πραγματικά αποτελεσματικές εφαρμογές.

 

Φωτ.5: Εδώ παρουσιάζεται η μορφολογία και διαμερισματο-ποίηση των κυρίων ταμιευτήρων του Cygnus field που είναι ήδη οριοθετημένοι κι έτοιμοι για το πρόγραμμα εκμετάλλευσης.

Και, …μετά όλα αυτά ένα ‘tip’ (!) : δεν πρέπει ν’ ανησυχούμε τόσο πολύ, -εμείς οι διακείμενοι τόσο φιλικά προς το περιβάλλον μας- γιατί τα νέα της τελευταίας τεχνολογίας που έχει εξελιχθεί και θα μπεί άμεσα σε εφαρμογή, είναι ότι κατασκευάστηκαν μηχανισμοί που με έξυπνο τρόπο, μειώνουν το Διοξείδιο του Άνθρακα της ατμόσφαιρας, προσλαμβάνοντάς το κατευθείαν από τον αέρα και το επιβαρυμένο περιβάλλον μας! Τρόπους υπεδαφικής αποθήκευσης? Όσους θέλετε και πάλι από την βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Και ύστερα απ’ όλα αυτά και άλλα πολλά, δεν θα μπορούσα να μην εκφράσω τα παράπονά μου προς την Διεθνή Βιομηχανία Πετρελαίου, η οποία, παρά το ότι έχει αναπτύξει εξαιρετικά υψηλού επιπέδου τεχνολογίες που έχουν εφαρμογές και στη παραγωγή άλλων, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, π.χ. της Γεωθερμίας υψηλής Ενθαλπίας*, δεν αποπροσανατολίζονται από την εξερεύνηση και παραγωγή υδρογονανθράκων. 

Γεωλόγος/Μηχανικός Ταμιευτήρων Πετρελαίου, τ. Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού & Τεχνολογικού Ινστιτούτου, της Επιτροπής Ενέργειας και Περιβάλλοντος του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιο/Ανατολικής Ευρώπης και τ. Project Manager ΕΛΠΕ & ΔΕΠ-ΕΚΥ.

Υ.Γ.: Για όσους θα ήθελαν να δούνε εφαρμογές των πετρελαϊκών τεχνολογιών για παραγωγή απόλυτα «Πράσινης ενέργειας», που την προωθούμε, αλλά δεν ανταποκρίνεται κανείς, θα μπορούσαν να επισκεφθούν τη διεύθυνση: https://energypress.gr/news/lampro-mellon-gia-tin-ellada-i-anaptyxi-gig…

Dr. Μάριος Πατσουλές, Φεβρουάριος 2023.

 

Από το energypress.gr