α. Από τη γραμμική στην κυκλική οικονομία
Από τη Βιομηχανική Επανάσταση, οι εταιρίες και οι καταναλωτές έχουν ακολουθήσει σε μεγάλο βαθμό ένα γραμμικό μοντέλο δημιουργίας αξίας που αρχίζει με την εξόρυξη πρώτων υλών και ολοκληρώνεται με την απομάκρυνση ή καταστροφή ενός προϊόντος στο τέλος του κύκλου ζωής του. Οι πρώτες ύλες αποκτώνται, υφίστανται επεξεργασία με τη χρήση ενέργειας, και πωλούνται ως αγαθά θεωρώντας ότι οι πελάτες θα τα χρησιμοποιήσουν και, στη συνέχεια, θα τα πετάξουν για να αγοράσουν καινούργια. Οι σύγχρονες τάσεις, ωστόσο, έχουν επισημάνει τη διάσταση της σπατάλης στην εφαρμογή αυτών των ‘take–make–dispose’ γραμμικών συστημάτων.
Είναι γεγονός ότι όλο και περισσότερο, η γραμμική αυτή προσέγγιση ..
σε τομείς της βιομηχανίας υφίσταται πιέσεις. Υπό το πρίσμα της αστάθειας στις αγορές πρώτων υλών και της ανησυχίας για την πιθανότητα εξάντλησής τους, η ανάγκη για ένα νέο οικονομικό μοντέλο έχει ήδη διαφανεί και γίνεται όλο και πιο έντονη.
Απαντώντας σε αυτή την πρόκληση, πολλές εταιρίες έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση το κλασσικό μοντέλο με το οποίο προμηθεύονται πρώτες ύλες, παράγουν, διακινούν και αποσύρουν μηχανήματα και προϊόντα. Σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν τον έλεγχο στη διαχείριση και κατανάλωση πολύτιμων φυσικών πόρων, οι εταιρίες αυτές βρίσκουν νέους τρόπους για την επαναχρησιμοποίηση πρώτων υλών αλλά και πολύτιμων συνιστωσών του ίδιου του βιομηχανικού εξοπλισμού τους. Συνεργάζονται επίσης με προμηθευτές για να προσδιορίσουν τα "κυκλικά οφέλη" που προσδίδουν αξία σε όλο το εύρος της εφοδιαστικής τους αλυσίδας. Η επιτυχία τους δίνει αφορμή για μια σειρά από αισιόδοξες συζητήσεις αλλά και εύλογους προβληματισμούς: Μπορεί η οικονομική ανάπτυξη να αποσυνδεθεί από τους περιορισμούς των πόρων;
Πράγματι κυκλικές διαδικασίες επαναχρησιμοποίησης διαφόρων προϊόντων και μηχανικών εξαρτημάτων, με τη βοήθεια νέων σχεδιαστικών προτύπων, δίνουν τον ορισμό της κυκλικής οικονομίας και εξηγούν γιατί είναι ουσιαστικά πολύ διαφορετική από την ανακύκλωση κατά την οποία χάνονται μεγάλες ποσότητες ενσωματωμένης ενέργειας και εργασίας. Αυτό το εναλλακτικό μοντέλο στηρίζεται στην ελαχιστοποίηση της χρήσης φυσικών πόρων (Reducing, Recycling and Reusing – ή “take, make, take, make, take, make” όπως γράφουν οι συγγραφείς του βιβλίου ‘Waste to Wealth’, Peter Lacy and Jakob Rutqvist [1]). Προϊδεάζει δε για ένα κόσμο χωρίς σπατάλη στον οποίο Οικονομία και περιβάλλον είναι άρρηκτα συνδεδεμένες έννοιες.
Το κυκλικό σύστημα εισάγει μια αυστηρή διαφοροποίηση μεταξύ των αναλώσιμων και ανθεκτικών μερών ενός προϊόντος, μιας συσκευής κλπ., κάτι το οποίο οι παραδοσιακοί κατασκευαστές δεν έχουν μάθει να αναλύουν και να αξιοποιούν.
Στην κυκλική οικονομία, για τα μεν αναλώσιμα μέρη στόχος είναι να επιλέγονται καθαρά, μη τοξικά, συστατικά, έτσι ώστε να μπορούν τελικά να επιστραφούν στη βιόσφαιρα. Για τα ανθεκτικά μέρη (π.χ. μέταλλα και τα περι
σσότερα πλαστικά) ο στόχος είναι να μπορούν να αναβαθμιστούν ή απλά να επαναχρησιμοποιηθούν για να διανύσουν κατά το δυνατόν περισσότερους κύκλους ζωής μέσα από επαναληπτικές παραγωγικές διαδικασίες.
Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με τη νοοτροπία που επικρατεί στις περισσότερες βιομηχανίες σήμερα, όπου ακόμη και οι όροι που χρησιμοποιούνται όπως αλυσίδα αξίας, αλυσίδα εφοδιασμού, τελικός χρήστης ή τελικός καταναλωτής παραπέμπουν στη γραμμική προσέγγιση.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε η εταιρεία Accenture [2], η κυκλική οικονομία θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόσθετα οικονομικά οφέλη ύψους 4,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2030 προερχόμενα από τη σωστή χρήση φυσικών πόρων, προϊόντων και περιουσιακών στοιχείων.
Η έρευνα διαπιστώνει επίσης ότι αν συνεχιστούν οι σημερινές επιχειρηματικές πρακτικές είναι δυνατόν να προκαλέσουν ένα παγκόσμιο χάσμα μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης φυσικών πόρων ύψους 8 δισεκατομμυρίων τόνων έως το 2030 [3].
Επομένως η κυκλική οικονομία μπορεί να λειτουργήσει σαν μια έξυπνη αντιστάθμιση (ένα είδος hedging) που διασφαλίζει τους επιχειρηματίες απέναντι στην άνοδο και την αστάθεια των τιμών, αλλά και σαν μια τεράστια επιχειρηματική ευκαιρία. Παράλληλα οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες όπως το cloud, τα analytics και το IoT (Διαδίκτυο των πραγμάτων) δημιουργούν ένα πρωτοφανές σκηνικό στις μέρες μας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει το γεγονός ότι η κυκλική οικονομία προσφέρει λύσεις μέσα από τον συνεχή θετικό αναπτυξιακό κύκλο που διατηρεί και ενισχύει το φυσικό κεφάλαιο, βελτιστοποιεί τις αποδόσεις των πρώτων υλών και ελαχιστοποιεί τους κινδύνους του συστήματος χάρη στη διαχείριση των πεπερασμένων αποθεμάτων και των ανανεώσιμων πηγών. Το 2017 έχει ορισθεί από την Ευρώπη ως έτος της Κυκλικής Οικονομίας.
Η επιτυχής υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας θα απαιτήσει νέες επιχειρηματικές συμπράξεις, νέους τρόπους για να επιμεριστούν τα κόστη και τα έσοδα σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής προϊόντων και υλικών, νέα συστήματα για τη χρησιμοποίηση των πόρων, ανάληψη ρίσκου, βούληση δοκιμής νέων τεχνολογιών και υιοθέτηση νέων βιομηχανικών πρακτικών και διεργασιών.
Σε επίπεδο χωρών χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Σκωτίας που έχει δημιουργήσει ένα Ταμείο για την Κυκλική Οικονομία (‘Circular Economy Investment Fund[4]’), το οποίο διαχειρίζεται η Zero Waste Scotland,επιδιώκοντας να στηρίξει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν και υιοθετήσουν καινοτόμες τεχνολογίες προϊόντων και υπηρεσιών που επιταχύνουν τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία.
Με κεντρικό άξονα της στρατηγικής του το ‘Making Things Last’, δηλαδή φτειάχνοντας προϊόντα που έχουν διάρκεια στο χρόνο, το Ταμείο υποστηρίζει την υιοθέτηση καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων για νέα προϊόντα και υπηρεσίες στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, βοηθώντας ακόμη και την ανάπτυξη κυκλικών τοπικών μοντέλων επάρκειας και περισσότερο κυκλικών τοπικών κοινωνιών.
Σε παγκόσμια κλίμα επίσης νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) και μεγάλες εταιρείες επίσης πειραματίζονται με την ιδέα να σφυρηλατήσουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα και να ενισχύσουν τα υπάρχοντα αναγνωρίζοντας, εκτός άλλων, την αυξανόμενη επιδημία ηλεκτρονικών αποβλήτων, την ταχεία τεχνολογική καινοτομία και τη συνεχώς μειούμενη διάρκεια ζωής των προϊόντων.
Σταδιακά, η κυκλική οικονομία τείνει να αντικαταστήσει το τέλος του κύκλου ζωής των προϊόντων με την αποκατάστασή τους. Περιορίζει επίσης τη χρήση τοξικών χημικών ουσιών, οι οποίες μειώνουν την επαναχρησιμοποίηση και την επιστροφή στη βιόσφαιρα, στρέφεται στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στοχεύει στην εξάλειψη των αποβλήτων μέσω ενός προηγμένου σχεδιασμού υλικών, προϊόντων, συστημάτων και επιχειρηματικών μοντέλων.
β. Ψηφιακές τεχνολογίες
Οι ψηφιακές τεχνολογίες θα παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτή τη μεταμόρφωση της οικονομίας εκτιμούν οι ειδικοί (π.χ. IOT: Internet Of Things - Διαδίκτυο των πραγμάτων και ΙΙΟΤ: Industrial Internet Οf Things[5] - βιομηχανικό Διαδίκτυο, το cloud, τα analytics).
Το Διαδίκτυο των πραγμάτων (ΙΟΤ) είναι ένα ψηφιακό οικοσύστημα που δημιουργείται από ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό εξαρτημάτων, μηχανημάτων και συσκευών εφοδιασμένων με αισθητήρες. Η εξάπλωση της χωρητικότητας του διαδικτύου (cloud) επιτρέπει σε αυτά τα μηχανήματα να είναι ορατά στο διαδίκτυο. Η πρόοδος που επιτυγχάνεται χάρη στην τεράστια υπολογιστική ισχύ με την ανάλυση δισεκατομμυρίων δεδομένων και πληροφοριών δίνει τη δυνατότητα στις εταιρείες ή τους καταναλωτές να προσαρμόσουν ορισμένες λειτουργίες στα νέα αυτά δεδομένα και να τις κάνουν αποτελεσματικότερες.
Σήμερα, αρκετές επιχειρήσεις υιοθετούν πρωτοποριακές ΙΙΟΤ λύσεις που τους επιτρέπουν να εφαρμόζουν διαδικασίες και να αναβαθμίζουν τις υπηρεσίες συντήρησης, ασφάλειας, ακόμα και βιώσιμης ανάπτυξης μέσω της μείωσης των εκπομπών του CO2.
O&G κυκλικές και ψηφιακές λύσεις
Κυκλική οικονομία
Οι πρακτικές της κυκλικής οικονομίας βρίσκουν εφαρμογή στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου σε αρκετές ανεπτυγμένες χώρες που έχουν διαμορφώσει με επιτυχία ποικίλες αναπτυξιακές πρακτικές.
Αυτό που επιδιώκεται κυρίως είναι ολοκληρωμένες, συνδυαστικές λύσεις και εταιρικές σχέσεις σε όλο το εύρος των υπηρεσιών O&G για τη βελτίωση των επιδόσεων και τη μείωση του κόστους ειδικά σε ένα περιβάλλον σχετικά χαμηλών τιμών αργού πετρελαίου. Έρευνα και Παραγωγή αλλά και Διύλιση (Upstream και Downstream) προσαρμόζουν πλέον τα μοντέλα τους στην κατεύθυνση αυτή, με εταιρικές συνεργασίες μεταξύ του core business, των operators (φορέων εκμετάλλευσης) και των προμηθευτών τους, επενδύοντας παράλληλα και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Στην περίπτωση του Upstream οι συνδυασμένες δυνατότητες των operators και των κορυφαίων service companies (εταιριών παροχής υπηρεσιών) μπορούν να ενισχύσουν τις αποδόσεις για τη βιομηχανία O&G. Μια τέτοια λύση προτείνει η Schlumberger [6], και τείνει να την υιοθετήσει η ίδια.
Όμως, για να υπάρξει αυτή η σύγκληση, προϋπόθεση είναι να τροποποιηθεί το υφιστάμενο εμπορικό μοντέλο δεδομένου ότι το συμβατικό μοντέλο προμηθειών, που ισχύει από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αποτελεί τροχοπέδη για την πρόοδο.
Το μοντέλο αυτό, βασίζεται στις προμήθειες, όπου όλες οι επιλογές και ο τεχνικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων γίνονται από τις τεχνικές ομάδες των operators. Το κάθε έργο εμφανίζεται κατακερματισμένο μιας και χωρίζεται σε ένα μεγάλο αριθμό υποέργων που προκηρύσσονται για να ανατεθούν σε διαφορετικούς προμηθευτές ευελπιστώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα πετύχουν τη χαμηλότερη τιμή για κάθε συνιστώσα του έργου και κατά συνέπεια το χαμηλότερο δυνατό κόστος για το σύνολο του έργου και με τις, κατά το δυνατό, καλύτερες αποδόσεις. Το αποτέλεσμα είναι ένα μωσαϊκό από διαφορετικές υπηρεσίες και προϊόντα, χωρίς κοινό πεδίο αναφοράς ή μοντέλο βελτιστοποίησης.
Και αυτό γιατί οι service companies από μόνες τους δεν είναι σε θέση να διαφοροποιούν τα προϊόντα ή να προσαρμόζουν τις υπηρεσίες τους ανάλογα με το σκοπό και το περιεχόμενο του έργου, ούτε να παρεμβαίνουν στον προγραμματισμό και στον τρόπο εκτέλεσής του. Άλλωστε μπαίνουν αργά στο παιχνίδι για να μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την τεχνική και οικονομική απόδοση του κάθε έργου.
Μια άλλη πτυχή του upstream που αναδεικνύει τη σημασία της κυκλικής οικονομίας είναι ο παροπλισμός των υπεράκτιων εγκαταστάσεων μετά την αποπεράτωση των ερευνών. Στη Βόρεια Θάλασσα για παράδειγμα καθώς τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου εξαντλούνται, οι υπεράκτιες πλατφόρμες, υποθαλάσσιες εγκαταστάσεις και αγωγοί θα πρέπει να παροπλιστούν [7].
Η κυκλική οικονομία προσπαθεί να βρει νέες χρήσεις για τα περιουσιακά στοιχεία, το μηχανολογικό εξοπλισμό, τις πρώτες ύλες, θέτοντας στόχους για την εμπορική τους εκμετάλλευση στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Η προσέγγιση απαιτεί συνεπώς πολύπλευρες διασταυρώσεις πληροφοριών για την ανάπτυξη νέων ιδεών με σκοπό τη δημιουργία νέων αγορών για τα ‘αναγεννημένα’ προϊόντα.
Οι εταιρίες αναζητούν επίσης να αντλήσουν πληροφορίες και να εντοπίσουν αναλογίες ακολουθώντας το παράδειγμα από αντίστοιχες, πιο ώριμες και με εμπειρία, σε χερσαίες πετρελαϊκές δραστηριότητες, αμερικανικές εταιρίες προκειμένου να δημιουργήσουν αξία και με στόχο τα όποια οφέλη να κρατηθούν μέσα στη χώρα. Είναι γεγονός ότι σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, τα εμπόδια στην επαναχρησιμοποίηση αντιμετωπίζονται πιο αποτελεσματικά. Η Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών ανέφερε ότι τα οφέλη από την ανακατασκευή και επαναχρησιμοποίηση του βαρέως εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, σε χερσαίες εξορύξεις, ανερχόταν σε 7,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2011 και η αγορά αυτή εμφάνιζε αυξητική τάση.
Το βασικό υλικό που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία O&G είναι ο χάλυβας που αποτελεί τη βάση για πολλές πλατφόρμες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Είναι επίσης ένα υλικό ευρέως ανακυκλώσιμο. Τα έργα παροπλισμού Decommissioning μπορούν να επιτύχουν πολύ υψηλά επίπεδα ανακύκλωσης έως και 97% κατά βάρος σύμφωνα με στελέχη της Amec Foster Wheeler. Εντούτοις η ανακαίνιση και επαναχρησιμοποίηση πολλών επιμέρους συνιστωσών, κυρίως των λιγότερο εκτεθειμένων σε φθορές, με τον τρόπο που υποδεικνύει η κυκλική οικονομία, έχουν πολύ υψηλότερη αξία από την απλή ανακύκλωση.
Η OilMac[8], ένας εξειδικευμένος μεσίτης για παροπλισμένο εξοπλισμό πετρελαίου και φυσικού αερίου, επιδιώκει να μεγιστοποιήσει τέτοιες ευκαιρίες επαναχρησιμοποίησης. Οι ίδιοι θεωρούν ότι η ζήτηση μπορεί να διεγερθεί προσεγγίζοντας τα κέντρα λήψης αποφάσεων και τους αρμόδιους για την αγορά εξοπλισμού, όπως είναι οι μηχανικοί επεξεργασίας (process engineers), οι σχεδιαστές μηχανημάτων αλλά και άτομα με πρωτοποριακές ιδέες από το χώρο του πετρελαίου.
Στο χώρο των καυσίμων, η ιδέα ότι τα απόβλητα που προέρχονται από κάποια διεργασία μπορεί να γίνουν μια πολύτιμη πρώτη ύλη κάπου αλλού έχει εμπνεύσει τη στρατηγική γύρω από την ανάπτυξη και παραγωγή των ανανεώσιμων καυσίμων της Neste [9]. Η φινλανδική εταιρεία μετασχηματίζεται από μια εταιρεία διύλισης πετρελαίου σε μια κυκλική εταιρεία και είναι σήμερα ο μεγαλύτερος παραγωγός βιοντίζελ στον κόσμο.
"Στην πράξη, η επιχείρησή μας, με βάση τα ανανεώσιμα προϊόντα και την κυκλική οικονομία παροπλίζει τις παραδοσιακές επιχειρηματικές δραστηριότητές μας. Αυτή είναι μια θυσία στην οποία πολλοί δεν πίστευαν στην αρχή", δήλωσε ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Neste, Matti Lievonen σε μια συνέντευξη Τύπου στις 6 Ιουνίου 2017. "Αλλά όταν πρόκειται για τον πλανήτη που θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές, το να υιοθετήσουμε έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής είναι μονόδρομος.
Η εταιρία δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα, ξοδεύοντας σημαντικούς πόρους, στην έρευνα για τα απόβλητα και τη χρήση των υπολειμμάτων σαν πρώτη ύλη. Εκτός από τα βιοκαύσιμα, τα βιοπλαστικά θα μπορούν επίσης να παραχθούν από απόβλητα και υπολείμματα στο μέλλον. Παράλληλα εστιάζει στην έρευνα γύρω από τα πλαστικά απορρίμματα για υποκατάστατα αργού πετρελαίου στη διαδικασία παραγωγής προϊόντων πετρελαίου.
β. Ψηφιακές λύσεις
Καθώς οι εταιρίες πετρελαίου (upstream) εξετάζουν πλέον πως θα επενδύσουν ακόμη και το κάθε δολάριο, επιλέγουν να ξοδεύουν με πιο έξυπνο τρόπο και προσανατολίζονται στις ψηφιακές τεχνολογίες, στην προσπάθεια να αυξήσουν την αξία τους μειώνοντας παράλληλα το κόστος λόγω και των χαμηλότερων τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Accenture και της Microsoft Corp.
Οι ερωτηθέντες στην Έρευνα για τις Ψηφιακές Τάσεις στο upstream (the ”2016 Upstream Oil and Gas Digital Trends Survey [10]”) ήταν πολυεθνικές εταιρείες πετρελαίου (IOCs), εθνικές εταιρείες πετρελαίου (NOCs), ανεξάρτητες εταιρείες και εταιρίες υπηρεσιών. Στα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια, το 80% των εταιρειών upstream σχεδιάζουν να επενδύσουν το ίδιο, περισσότερο ή πολύ περισσότερο σε ψηφιακές τεχνολογίες σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση της έρευνας.
Αυτή η συνεχιζόμενη επένδυση στην ψηφιακή τεχνολογία οφείλεται στο γεγονός ότι οι ερωτηθέντες έχουν πεισθεί για το γεγονός ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να τους οδηγήσουν προς ‘κομψότερες’ και εξυπνότερες λύσεις. Η μείωση του κόστους εντοπίστηκε ως η μεγαλύτερη πρόκληση προκειμένου να υιοθετήσουν ψηφιακές τεχνολογίες δήλωσαν οι ερωτηθέντες.
Επίσης βλέπουν μεγάλες ευκαιρίες (το 60% των ερωτηθέντων) στη χρήση του IoT προκειμένου για την ψηφιακή διασύνδεση ανάμεσα στους εργαζόμενους που απασχολούνται στην ύπαιθρο (field workers) αλλά και ανάμεσα σε περιουσιακά στοιχεία που μπορούν πλέον να συνδέονται μεταξύ τους ψηφιακά αν και στην πράξη αυτό δεν σημαίνει απλά ότι οι εταιρίες θα αποκτήσουν συνολικό πλεονέκτημα προσθέτοντας απλά περισσότερους αισθητήρες στον εξοπλισμό τους.
Το βιομηχανικό Διαδίκτυο (ΙΙοΤ)
Στην πετρελαϊκή βιομηχανία η έλευση του βιομηχανικού Διαδικτύου (Industrial Internet of Things ΙΙοΤ) επιτρέπει την ταχύτερη δυνατή διάχυση της ψηφιακής τεχνολογίας, δηλώνει ο Craig Hodges, γενικός διευθυντής της Gulf Coast District της Microsoft. "Μπορείτε να δείτε αυτή την τάση να κερδίζει έδαφος από τις συνδεδεμένες γεωτρήσεις (oil wells) του upstream, τους έξυπνους αγωγούς (midstream), έως τα υψηλής απόδοσης ψηφιακά διυλιστήρια (downstream)".Για τις εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου το ΙοΤ δεν είναι απλά μια υπηρεσία για τη διαχείριση των υφιστάμενων περιουσιακών τους στοιχείων, των αλυσίδων εφοδιασμού ή των σχέσεών τους με τους πελάτες.
Η τεχνολογία IoT δημιουργεί ένα εντελώς νέο πλεονέκτημα με τη συνεχή ροή πληροφοριών γύρω από αυτές τις συνιστώσες της κάθε επιχείρησης υποστηρίζει η Deloitte [11]. Η έκθεση της Deloitte (Center for Energy Solutions) παρέχει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για εταιρίες upstream (έρευνα και παραγωγή), midstream (μεταφορές και αποθήκευση) και downstream (διυλιστήρια, λιανικές πωλήσεις).
Σε ολόκληρη την αλυσίδα, η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι τεχνολογίες IoT μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη "βελτίωση της αξιοπιστίας, τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών και τη δημιουργία νέας αξίας.
Ωστόσο, κάποια εμπόδια που σχετίζονται με το συγκεκριμένο τομέα περιορίζουν σε ορισμένες περιπτώσεις τα αποτελέσματα αυτά. Γενικά η βιομηχανία αυτή δεν φαίνεται να έχει προχωρήσει αρκετά στην αξιοποίηση αυτών των νέων ευκαιριών της ψηφιακής τεχνολογίας παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων πέντε δεκαετιών σε επιμέρους πεδία όπως νέοι τύποι γεωφώνων, ρομπότ, δορυφορικές εφαρμογές και προηγμένες λύσεις στη ροή των διεργασιών.
Επί τω πλείστον, αυτές οι τεχνολογίες λειτουργούν κατά κύριο λόγο σε επίπεδο περιουσιακών στοιχείων και δεν ενσωματώνονται πλήρως ώστε να εξυπηρετούν παράλληλα και άλλες εφαρμογές ή δεν προγραμματίζονται ώστε να αποθηκεύουν και να επικοινωνούν επιχειρηματικές πληροφορίες.
Σύμφωνα με την MIT Sloan Management Review[12] και την παγκόσμια μελέτη ψηφιακών επιχειρήσεων της Deloitte (2015), η ψηφιακή ωριμότητα της βιομηχανίας O & G είναι από τις χαμηλότερες, στο 4,68 σε κλίμακα από 1 έως 10, με το 1 να είναι λιγότερο ώριμο και 10 το πλέον ώριμο. Οι λιγότερο ψηφιακά ώριμοι Οργανισμοί τείνουν να επικεντρώνονται στις μεμονωμένες τεχνολογίες και να έχουν εστιασμένες στρατηγικές σύμφωνα με τη μελέτη.
Στο upstream, για παράδειγμα, η δυνατότητα προόδου δεν περιορίζεται από την έλλειψη δεδομένων (δεκάδες χιλιάδες αισθητήρες δημιουργούν 1,5 terabyte δεδομένων ημερησίως, σύμφωνα με μια έκθεση που παρουσιάστηκε το 2014 στο 21ο Παγκόσμιο Συνέδριο Πετρελαίων), αλλά από τη δυσκολία να γίνουν κατανοητά και να αξιοποιηθούν ορισμένα από αυτά, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη ανοικτών προτύπων που περιορίζουν τη συγκέντρωση, την τελική ανάλυση και κατανόηση των δεδομένων σύμφωνα με τη Deloitte.
Μια ολοκληρωμένη στρατηγική ανάπτυξης είναι το κλειδί για τις εταιρίες O & G που αναζητούν αξία στην τεχνολογία του ΙΟΤ οι οποίες θα πρέπει να έχουν ξεκάθαρη ιδέα για το τι προσπαθούν να επιτύχουν και γιατί το κάνουν προκειμένου να αξιοποιήσουν στο έπακρο την τεχνολογία. Ακόμη και στην περίπτωση που απλά στοχεύουν σε εφαρμογές ΙΙοΤ για να επιλύσουν συγκεκριμένα προβλήματα, ένα νέο χαμηλότερο κόστος, με υψηλότερες αποδόσεις είναι ζητούμενο. Σε κάθε περίπτωση η στρατηγική είναι ο βασικός μοχλός της ψηφιακής ολοκλήρωσης. Ένα από τα εμπόδια είναι η έλλειψη ανοιχτών προτύπων.
Το όραμα του Συμβουλίου ηγεσίας του upstream για τα πρότυπα (The Standards Leadership Council [13]), που δημιουργήθηκε το 2012, ήταν να ενώσει τους ηγέτες των προτύπων της βιομηχανίας upstream σε ένα συνεργατικό περιβάλλον που προάγει την υιοθέτηση ανοικτών και ελεύθερα διαθέσιμων προτύπων. Χρήστες, προμηθευτές και τα συμβούλια της βιομηχανίας (όπως το Συμβούλιο ηγεσίας για τα πρότυπα) θα μπορούν να συνεργαστούν για τη δημιουργία ανοικτών προτύπων, επιτρέποντας τη συμβατότητα και τη διαλειτουργικότητα.
Ψηφιακή ολοκλήρωση
Οι ολοκληρωμένες ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν να ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων στο οικοσύστημα του πετρελαίου και φυσικού αερίου, επιταχύνοντας την καινοτομία και μειώνοντας το κόστος με καθεστώς διαφάνειας. Οι ψηφιακές πλατφόρμες δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρίες O&G να συνδεθούν καλύτερα με τους προμηθευτές, τους πελάτες τους και την κοινωνία. Οι συμμετέχοντες στα οικοσυστήματα θα μπορούν να συνεργάζονται με προηγμένους τρόπους, να βελτιώνουν τους σχεδιασμούς τους και να καινοτομούν ταχύτερα, από το στάδιο της σύλληψης μιας ιδέας μέχρι την καθιέρωση αμοιβαία επωφελών λύσεων.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των παραγωγών O&G στη Βόρεια Θάλασσα, οι οποίοι αναγκάστηκαν, λόγω της πτώσης των τιμών, να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν μια κοινή πλατφόρμα ηλεκτρονικών συναλλαγών για τη διαχείριση εργαλείων και ανταλλακτικών. Έχουν δημιουργήσει ένα κέντρο ανταλλακτικών, που περιλαμβάνει από παξιμάδια και βίδες μέχρι βαλβίδες και συμπιεστές, και έχουν καταγράψει και ταξινομήσει περισσότερα από 200.000 ανταλλακτικά σε αποθήκες στο Αμπερντίν της Σκωτίας.
Το συνεργατικό μοντέλο, η κοινή αυτή πλατφόρμα που δημιουργήθηκε από την Ampelius Trading[14], βοήθησε τις εταιρείες να μειώσουν το χρόνο παράδοσης, τις ώρες και το κόστος απογραφής των ανταλλακτικών. Το έργο έχει εκπονηθεί από την ομάδα εργασίας για την αποτελεσματικότητα, που δημιουργήθηκε από την Oil and Gas UK το Σεπτέμβριο του 2015.
Γενικότερα, στον τομέα του πετρελαίου οι δυνατότητες εξοικονόμησης πόρων είναι τόσο μεγάλες που οι αναλυτές της Ιαπωνικής τράπεζας Nomura [15] λένε ότι οι εταιρίες O&G θα μπορούσαν στο μέλλον να γίνουν πιο κερδοφόρες από ότι ήταν στα 100 δολάρια το βαρέλι ακόμη και με τις τιμές του πετρελαίου στα 70 δολάρια το βαρέλι.
Η McKinsey [16]προσθέτει ότι "η αποτελεσματική χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών στην πετρελαϊκή βιομηχανία είναι ικανή να μειώσει τις κεφαλαιουχικές δαπάνες έως και 20 τοις εκατό. Θα μπορούσε να μειώσει το λειτουργικό κόστος του upstream κατά 3-5% και κατά το ήμισυ αυτού το λειτουργικό κόστος του downstream”.
Αν αυτές οι μειώσεις που προβλέπονται από το ΙΙΟΤ επαληθευτούν τότε πολλά κοιτάσματα που δεν είναι εκμεταλλεύσιμα στο σημερινό περιβάλλον χαμηλών τιμών θα ξαναμπούν ξαφνικά στο παιχνίδι. Αυτή η ιδέα που συνδέεται με την έκρηξη καινοτομίας του ΙΙΟΤ είναι ικανή να προβληματίσει σοβαρά τις εταιρίες ιδιαίτερα μετά την παρατεταμένη πτώση των τιμών από τα 100 και πλέον δολάρια το βαρέλι το 2014 σε κάτι λιγότερο από $50 το βαρέλι σήμερα.Οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου οδηγούν τις εταιρείες να θέσουν στην υψηλότερη βαθμίδα επιχειρηματικής προτεραιότητας τη βελτιστοποίηση των σημείων στα οποία οι εφαρμογές ΙΟΤ είναι σχετικά ανώριμες.
Η βελτίωση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας είναι πιο περίπλοκη από ποτέ, με δεδομένο το μεγάλο εύρος των στόχων: από κοιτάσματα στα συμβατικά χερσαία και ρηχά νερά, μέχρι στόχους σε μεγάλα βάθη θάλασσας, σχιστολιθικό πετρέλαιο και αέριο και oil sands.
Οι επιχειρήσεις Midstream (π.χ. μεταφορές με αγωγούς, αποθηκευτικοί χώροι) που στοχεύουν σε μεγαλύτερη ομοιογένεια του δικτύου και νέες εμπορικές ευκαιρίες θα μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη από τη δημιουργία υποδομών που βασίζονται στη συγκέντρωση ψηφιακών δεδομένων.
Στο downstream (π.χ. διύλιση και λιανική εμπορία) θα βρουν νέες ευκαιρίες μέσα στην αλυσίδα εφοδιασμού υδρογονανθράκων στοχεύοντας παράλληλα στους ψηφιακούς καταναλωτές μέσω νέων μορφών συνδεδεμένου μάρκετινγκ.
Τα διυλιστήρια αρχίζουν να αξιοποιούν δίκτυα αισθητήρων, σε συνδυασμό με τα analytics προκειμένου οι συντηρήσεις να γίνονται βάσει τακτικών και έκτακτων συνθηκών και όχι μόνο με τον κλασσικό, ημερολογιακό τακτικό προγραμματισμό.
Εν τω μεταξύ, οι έμποροι λιανικής πώλησης καυσίμων επιδιώκουν να συνεργάζονται με αυτοκινητοβιομηχανίες που αναπτύσσουν σύγχρονα συστήματα που κατευθύνουν τους οδηγούς στα δικά τους σημεία πώλησης, βασιζόμενοι σε GPS και άλλες τεχνολογίες συνδεδεμένων αυτοκινήτων.
Συνολικά η ολιστική εφαρμογή των ψηφιακών τεχνολογιών και τα κυκλικά συνεργατικά οικοσυστήματα μπορεί να βοηθήσουν την βιομηχανία O&G να επαναπροσδιορίσει τα όριά της αντιμετωπίζοντας τις σύγχρονες προκλήσεις και να αξιοποιήσει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.
της Φωτεινής Μαλτέζου
Σημειώσεις-Αναφορές:
[1] Waste to Wealth A book by Peter Lacy and Jakob Rutqvist Published by Palgrave Macmillan https://www.accenture.com/_acnmedia/Accenture/Conversion-Assets/DotCom/Documents/Global/PDF/Strategy_7/Accenture-Waste-Wealth-Exec-Sum-FINAL.pdf
[2] Accenture Waste to Wealth, Palgrave Macmillan, 2015
[3] How can digital enable the transition to a more sustainable world? http://reports.weforum.org/digital-transformation/enabling-the-transition-to-a-sustainable-world/
[4] Circular Economy Investment Fund http://www.zerowastescotland.org.uk/circular-economy/investment-fund
[5] Industrial internet of things (IIOT) Reimagine the Possibilities Infographic https://www.accenture.com/us-en/labs-insight-industrial-internet-of-things
[6] The Circular Economy, Oil and Gas Upstream Industry Rethinking by Schlumberger and other assorted news https://serviceinindustry.com/2016/04/04/the-circular-economy-oil-and-gas-upstream-industry-rethinking-by-schlumberger-and-other-assorted-news/
[7] The RSA Great Recovery & Zero Waste Scotland Programme North Sea Oil and Gas Rig Decommissioning & Re-use Opportunity Report 2015 https://www.thersa.org/globalassets/pdfs/reports/rsa-great-recovery---no...
[8] http://www.oilmac.com/
[9]Circular economy pioneer 12 APRIL 2016 https://www.neste.com/en/circular-economy-pioneer
[10] THE 2016 OIL AND GAS DIGITAL TRENDS SURVEY https://www.accenture.com/us-en/insight-2016-upstream-oil-gas-digital-trends-survey
[11] Connected barrels: Transforming oil and gas strategies with the Internet of Things, Andrew Slaughter, Gregory Bean, Anshu Mittal, August 14, 2015 https://dupress.deloitte.com/dup-us-en/focus/internet-of-things/iot-in-o...
[12] Strategy, not technology, drives digital transformation by: GERALD C. KANE, DOUG PALMER, ANH NGUYEN PHILLIPS, DAVID KIRON AND NATASHA BUCKLEY July 14, 2015 http://sloanreview.mit.edu/projects/strategy-drives-digital-transformation/
[13] http://www.oilandgasstandards.org/
[14] https://www.ampeliustrading.com/
[15] IOT and the future of the energy Industry, by Mike Scott, https://www.eniday.com/en/technology_en/internet-of-things-energy-industry/
[16] The next frontier for digital technologies in oil and gas, by Harsh Choudhry, Azam Mohammad, Khoon Tee Tan, and Richard Ward, Commentary - August 2016
http://www.mckinsey.com/industries/oil-and-gas/our-insights/the-next-frontier-for-digital-technologies-in-oil-and-gas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου