Στις 17/1/2014 δημοσιεύθηκε ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στην εφημερίδα Καθημερινή με τίτλο «Γιατί δεν πρέπει να βρούμε πετρέλαιο στην Ελλάδα» (διαβάστε το άρθρο εδώ).
Βασική επιχειρηματολογία του αρθρογράφου αποτελούσε το φαινόμενο «Resource Curse» (Κατάρα των Πλουτοπαραγωγικών Πηγών). Βάσει της ακαδημαϊκής βιβλιογραφίας, μία χώρα πάσχει από την κατάρα των πλουτοπαραγωγικών πηγών εφόσον αποδεδειγμένα διαθέτει πλουτοπαραγωγικές πηγές και ταυτόχρονα πληρεί και τα τρία κάτωθι κριτήρια:
1. το πολιτικό της προσωπικό είναι διεφθαρμένο,
2. οι θεσμοί της είναι ασθενείς λόγω της διαφθοράς, και
3. το πολιτικό της σύστημα είναι πελατειακό (clientelism)
(http://www.energypress.gr/news/Exoryxh-ydrogonanthrakwn-me-biwsimo-tropo).
Είναι όντως αλήθεια πως η Ελλάδα, μέχρις στιγμής, πληρεί τα τρία προαναφερόμενα κριτήρια. Απομένει μόνο να διαπιστωθεί η ύπαρξη αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων. Στο παρόν άρθρο μου θα αντιπαραβάλλω ορισμένα επιχειρήματα ώστε να καταδείξω τον τρόπο με τον οποίο πρέπει και οφείλουμε να αξιοποιήσουμε όλους τους ορυκτούς πόρους της χώρας μας (όχι μόνο το πιθανό πετρέλαιο) χωρίς να κινδυνεύσει η δημοκράτια, και ταυτόχρονα, να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του Ελληνικού λαού.
Στην επιστήμη της Διαχείρησης Κινδύνων (Risk Management) είναι γνωστό πως ο κίνδυνος εμπεριέχει δύο βασικά συστατικά: την πιθανότητα και τη σοβαρότητα (του αποτελέσματος). Επίσης υπάρχουν συγκεριμένα στάδια για την ορθή αντιμετώπιση των κινδύνων ώστε αυτοί να μειωθούν όσο το δυνατό περισσότερο εώς και να εξαλειφθούν. Τα στάδια αυτά είναι: η αναγνώριση, η εκτίμηση, η λήψη αποφάσεων, η εφαρμογή των μέτρων και ο επανέλεγχος της απόδοσης των μέτρων.
Ο αρθρογράφος της Καθημερινής αναγνώρισε μόνο τον κίνδυνο για τη δημοκρατία καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως «δεν πρέπει να βρούμε πετρέλαιο», αλλά δεν προχώρησε στα επόμενα στάδια αντιμετώπισης των κινδύνων. Δηλαδή: πονάει κεφάλι, κόβουμε πόδι. Δεν προχώρησε στα επόμενα αντιμετώπισης αυτού του κινδύνου. Εφόσον όντως αναγνωρίζεται ο συγκεκριμένος κίνδυνος οφείλει κάποιος να προχωρήσει και στα επόμενα στάδια για τη διαχείριση του κινδύνου.
Η πρόταση πως «δεν πρέπει βρούμε πετρέλαιο» δεν εξαλείφει τον κίνδυνο της διαφθοράς και του πελατειακού χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος. Αντίθετα, αυτοί θα παραμένουν, και χωρίς την αναζήτηση του πετρελαίου και των ορυκτών πόρων της χώρας. Η γενεσιουργός αιτία λοιπόν του κινδύνου δεν είναι η πιθανή ύπαρξη πλουτοπαραγωγικών πηγών (αυτό είναι η ευχή για μία χώρα), αλλά το διεφθαρμένο πολιτικό προσωπικό, οι ασθενείς θεσμοί, και ο πελατειακός χαρακτήρας του πολιτικού συστήματος (αυτό είναι η κατάρα για μία χώρα). Αν αυτοί οι πραγματικοί κίνδυνοι εξαλειφθούν, τότε θα μπορέσουμε ως χώρα να αξιοποιήσουμε τους ορυκτούς πόρους μέσα στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης.
Και πράγματι. Στη χώρα μας, το τελευταίο διάστημα διαπιστώνουμε πως έχει ξεκινήσει σιγά-σιγά η αντιμετώπιση της διαφθοράς, ενώ ταυτόχρονα, ο πελατειακός χαρακτήρας του πολιτικού συστήματος έχει τρωθεί σημαντικά: π.χ. οι υποσχέσεις για διορισμούς έχουν τελειώσει. Ως χώρα λοιπόν, βρισκόμαστε στο σωστό μονοπάτι για την καταπολέμηση των πραγματικών κινδύνων και την αποφυγή του φαινομένου Resource Curse.
Η κατάρα των πλουτοπαραγωγικών πηγών (Resource Curse) είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι από το παζλ της βιώσιμης ανάπτυξης των ορυκτών πόρων μίας χώρας. Και στη ακαδημαϊκή βιβλιογραφία έχουν αναπτυχθεί αρκετές προτάσεις για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. Μέσα σε ένα μικρό άρθρο είναι αδύνατο να αποδοθεί ολόκληρη η σχετική παγκόσμια βιβλιογραφία. Όποιος όμως θέλει, μπορεί να ψάξει και να τα βρει. Ο εξορκισμός των πλουτοπαραγωγικών πηγών, και η άνευ όρων παράδοση μάις χώρας στη μοιρολατρία δεν είναι ο ορθός δρόμος για την ευμάρεια μίας χώρας. Η μεγάλη εικόνα ωστόσο παραμένει η βιώσιμη ανάπτυξη των ορυκτών μας πόρων, με σεβασμό στο περιβάλλον και στους ανθρώπους ώστε να επωφεληθούν μελλοντικά και οι επόμενες γενιές των Ελλήνων.
Θα χρησιμοποιήσω το ίδιο επιχείρημα που χρησιμοποίησα και σε άλλο άρθρο μου: ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου, η Ακρόπολη, κατασκευάστηκε με τον πλούτο (wealth) που δημιουργήθηκε από την εκμετάλλευση κάποιων ορυχείων (Λαυρίου). Αυτό το γεγονός είναι αδιαμφησβήτητο επιστημονικά. Το μεγαλείο της Αρχαίας Αθήνας ως οικονομικό, φιλοσοφικό, και επιστημονικό μοντέλο, η δημιουργία του περίφημου Αθηναϊκού στόλου και η νίκη των Ελλήνων στους Περσικούς πολέμους στηρίχθηκε στην εκμετάλλευση των ορυκτών της πόρων. Μπορείτε να φανταστείτε τί θα επικρατούσε σήμερα στην Ελλάδα και στον κόσμο ολόκληρο αν δεν νικούσαν πριν 3500 χρόνια οι Έλληνες τους Πέρσες βασιζόμενοι στον πλούτο που παρήγαγαν οι ορυκτοί πόροι των ορυχείων του Λαυρίου; Έχετε σκεφθεί πως το πιο επιτυχημένο παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης ορυκτών πόρων αποτελεί το παράδειγμα των ορυχείων Λαυρίου και της Ακρόπολης; Έχετε σκεφθεί π.χ. το μέγεθος του παγκόσμιου και Ελληνικού πλούτου, υλικού και άϋλου, που έχει παραχθεί, και συνεχίζει να παράγεται διαρκώς τα τελευταία 3500 χρόνια, από την Ακρόπολη; Έχετε σκεφθεί π.χ. πόσες εκατομμύρια θέσεις εργασίας έχουν δημιουργηθεί ανά τους αιώνες από την ύπαρξη της Ακρόπολης; Πόσα εκατομμύρια οικογένειες, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχουν αποκομίσει έμμεσα ή άμεσα, κάποιο οικονομικό όφελος από την Ακρόπολη;
Για να μην αναφερθώ στο πνευματικό και αρχιτεκτονικό της μεγαλείο το οποίο αποτελεί παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Μήπως δεν υπήρχε διαφθορά στην Αρχαία Αθήνα; Φυσικά και υπήρχε. Αυτό όμως δεν εμπόδισε την εξόρυξη των ορυκτών του Λαυρίου. Ας χρησιμοποιήσουμε λοιπόν ως φάρο μας και ως παγκόσμιο επιτυχημένο παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης ορυκτών πόρων την Ακρόπολη και ας προχωρήσουμε ως χώρα στην αξιοποίηση των ορυκτών μας πόρων άφοβα. Αν θέλουμε «νέες Ακροπόλεις» πρέπει να βρούμε όλους τους ορυκτούς μας πόρους.
* Ο Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης (M.Eng.) Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων
ΠΗΓΗ:energypress.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου