Ιδού τα τεράστια κοιτάσματα βιογενούς φυσικού αερίου νότια της Κρήτης

 

Η ανακάλυψη του κοιτάσματος Ζορ πολύ κοντά στην διαχωριστική γραμμή της ΑΟΖ Αιγύπτου και Κύπρου τον Σεπτέμβριο του 2015 (εικόνα 1) ήταν μια έκπληξη. Πρώτον, διότι η ποιότητα του φυσικού αερίου ήταν τελείως διαφορετική από αυτήν που γνωρίζαμε ότι υπάρχει στις λεκάνες της Λεβαντίνης (ΑΟΖ Ισραήλ, Λιβάνου και 1/4 της κυπριακής ΑΟΖ) όπως επίσης στον Κώνο του Νείλου, ήτοι ήταν κοιτάσματα βιογενούς φυσικού αερίου προερχόμενο από την..

εξαλλοίωση φυτικής μάζας και όχι από την θερμική διάσπαση του αργού πετρελαίου.

Δεύτερον, επίσης σημαντικό, διότι ότι οι ταμιευτήρες του βιογενούς φυσικού αερίου ήταν οι κοραλλιογενείς ύφαλοι του Μέσου Μειόκαινου που ήταν υπεράφθονοι στην Μεσόγειο. Άρα το μήνυμα της ΕΝΙ ήταν να βρούμε κοραλλιογενείς υφάλους με πορώδες 50% και όχι ψαμμίτες (πιεσμένη άμμος με πορώδες το πολύ 15%) που φιλοξενούν πυρολιτικό φυσικό αέριο και επιπλέον να βρούμε περιοχές που είχαν παλαιό-λίμνες η τάφρους που φιλοξενούσαν φυτική βλάστηση, η οποία κατά την εν ψυχρώ αποσύνθεσή της από μεθανοβακτήρια θα παρήγαγε κοιτάσματα βιογενούς φυσικού αερίου που θα αποθηκευότανε στους προ-υπάρχοντες κοραλλιογενείς υφάλους.

Εικόνα 1. Κοραλλιογενής ύφαλο Ζορ με 30 τρις κυβικά πόδια η 0.8 τρις μ3 βιογενούς φυσικού αερίου

Πράγματι αυτή η άποψη επαληθεύτηκε όταν γύρω από την τάφρο του Ερατοσθένη ανακαλύφθηκαν από την ΕΝΙ κοιτάσματα βιογενούς φυσικού αερίου στον κοραλλιογενή στόχο Καλυψώ (έξι τρις. κυβικά πόδια) από την Exxon Mobil μεγάλες ποσότητες βιογενούς φυσικού αερίου στον κοραλλιογενή στόχο Γλαύκο και πάλι από την ΕΝΙ στον κοραλλιογενή στόχο “Κρόνος 1” ποσότητες άνω των 2.5 τρις. κυβικών ποδιών (εικόνα 2).

Εικόνα 2. Οι τοποθεσίες των κοραλλιογενών Ζορ, Γλαύκος, Καλυψώ και Κρόνος 1, γύρω από την κυκλική παλαιό-τάφρο του Ερατοσθένη που φιλοξενούσε υδροχαρή φυτά πριν 6 εκατομμύρια χρόνια

Η ανακάλυψη βιογενούς φυσικού αερίου στον κοραλλιογενή ύφαλο Γλαύκο από την Exxon Mobil έχει τρομερή σημασία για την έρευνα που κάνει η ίδια εταιρεία δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Έχει σημασία και για την Helleniq Energy που κάνει έρευνα στον κόλπο της Κυπαρισσίας, διότι οι στόχοι είναι κοραλλιογενείς ύφαλοι που έχουν βιογενές φυσικό αέριο που προέρχεται από φυτική μάζα που ευδοκίμησε από τα τέλη του Μειόκαινου, ήτοι πριν πέντε εκατομμύρια χρόνια μέχρι σήμερα, στην Ελληνική Αύλακα (Hellenic Trench). Η Μεσόγειος κατά την διάρκεια του Μέσου Μειόκαινου, ήτοι από τα 15 εκατομμύρια χρόνια έως τα έξι εκατομμύρια χρόνια ήταν μια πολύ ήρεμη και πολύ ζεστή θάλασσα. Κατ’ αυτή την περίοδο των εννέα εκατομμυρίων ετών αναπτύχθηκαν οι γιγάντιοι κοραλλιογενείς ύφαλοι (εικόνα 3).

Εικόνα 3. Η έκταση των κοραλλιογενών υφάλων στην Μεσόγειο κατά το Μέσο Μειόκαινο που κράτησε 9000000 χρόνια

Για να αντιληφθεί ο αναγνώστης πως ήταν η Μεσόγειος το Μέσο Μειόκαινο παραθέτω την εικόνα 4 που δείχνει τέσσερεις συστάδες κοραλλιογενών υφάλων από τις σημερινές Μαλβίδες νήσους. Οι Μαλβίδες νήσοι βρίσκονται στον Ινδικό Ωκεανό δυτικά της Κεϋλάνης σε μια πολύ ζεστή θάλασσα, όπως ήταν η Μεσόγειος κατά το Μέσο Μειόκαινο και αποτελούνται από 24 συστάδες κοραλλιογενών υφάλων. Η κάθε συστάδα έχει περίπου 40 μικρούς και μεγάλους κοραλλιογενείς υφάλους. Κατοικήσιμοι είναι μόνο οι μεγάλοι ύφαλοι.

Εικόνα 4. Τέσσερεις συστάδες κοραλλιογενών υφάλων από τις είκοσι τέσσερεις συστάδες κοραλλιογενών υφάλων που απαρτίζουν τις Μαλβίδες νήσους. Έτσι ήταν και η Μεσόγειος πριν 15000000 χρόνια

Τα κοιτάσματα βιογενούς φυσικού αερίου

Μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος Ζορ, η ΕΝΙ μας είπε τόσο η Ελλάδα όσο και η Λιβύη να δώσουν προσοχή στους κοραλλιογενείς υφάλους που βρέθηκαν κοντά σε παλαιό-λίμνες, παλαιό-τάφρους και εσωτερικές παλαιό-λιμνοθάλασσες που υπήρξαν κατά την περίοδο της αποξήρανσης της Μεσογείου θάλασσας, ήτοι μεταξύ έξι εκατομμυρίων και πέντε εκατομμυρίων ετών διότι αυτοί έχουν γεμίσει με βιογενές φυσικό αέριο που παράγεται εν ψυχρώ εδώ και πέντε εκατομμύρια χρόνια από την αναερόβια αποσύνθεση της φυτικής μάζα από τα μεθανοβακτήρια.

Η εικόνα 5 απεικονίζει δύο κοραλλιογενείς υφάλους στο μπλοκ 12 νοτιοδυτικά της Κρήτης που εντόπισε η Νορβηγική γεωφυσική εταιρεία PGS. Είναι η περιοχή έρευνας της κοινοπραξίας Exxon Mobil, Helleniq Energy και Chevron. Η ίδια εικόνα δείχνει το παχύ κάλυμμα του άλατος (Messinian Salt) που κράτησε/καπάκωσε το βιογενές φυσικό αέριο μέσα στους κοραλλιογενείς υφάλους.

Επίσης, η εικόνα 5 δείχνει την εσωτερική παλαιό-λίμνη (inner lagoon) που ήταν γεμάτη από βιομάζα (υδροχαρή φυτά) των οποίων η αναερόβια αποσύνθεσή τους από τα μεθανοβακτήρια παρήγαγε και παράγει μέχρι σήμερα και για τα περασμένα πέντε εκατομμύρια το βιογενές φυσικό αέριο. Το παχύ στρώμα άλατος δημιουργήθηκε όταν, πριν έξι εκατομμύρια χρόνια, έκλεισαν τα στενά του Γιβραλτάρ (εικόνα 6).

Τότε αρχικά δημιουργήθηκαν μεγάλες λίμνες, αλλά μέσα σε 3000 χρόνια η Μεσόγειος αποξηράνθηκε, όπως δείχνει η μηκοτομή της εικόνας 7, αφήνοντας κατά τόπους και στα βαθύτερα μέρη παλαιό-λίμνες και παλαιό-τάφρου (εικόνα 8).

Βιογενές μεθάνιο στους κοραλλιογενείς υφάλους

Όσοι κοραλλιογενείς ύφαλοι (εικόνες 9 και 10) ήταν κοντά σε παλαιό-τάφρους (εικόνα 10) όπως στην “Ελληνικό Ρήγμα” (Hellenic Trench), την τάφρο του Πτολεμαίου, την τάφρο του Πλινίου, την τάφρο του Στράβωνα και λίγο μακρύτερα προς ανατολάς, την τάφρο του Αναξίμανδρου, γέμισαν με βιογενές φυσικό αέριο που παραρίχτηκε πριν πέντε εκατομμύρια χρόνια από την βιομάζα, αφού σκεπάστηκαν από ένα παχύ στρώμα άλατος που στο κάτω μέρος ήταν γύψος και στο πάνω μέρος χλωριούχο κάλι και νάτριο.

Επίσης στην εικόνα 11 βλέπουμε και τον Οπισθοχώρο (Backstop and Deformed Backstop) που είναι η περιοχή που θέλει η κοινοπραξία Exxon Mobil με την Helleniq Energy και τελευταίως ακούγεται και το όνομα ενός άλλου αμερικάνικου κολοσσού της Chevron, να κάνουν τρισδιάστατες γεωφυσικές έρευνες για τον εντοπισμό γεωτρητικών στόχων.

Αυτοί οι στόχοι βρίσκονται σήμερα 4500 μέτρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας (εικόνα 12) δηλαδή θάφτηκαν όταν άνοιξε ξανά το στενό του Γιβραλτάρ και γέμισε η Μεσόγειος με νερά και ιζήματα από τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Το ότι εκλύεται εδώ και πέντε εκατομμύρια χρόνια πεντακάθαρο βιογενές φυσικό αέριο από την αναερόβιο αποσύνθεση θαμμένης βιομάζας το δείχνει η ύπαρξη των 291 λασποηφαιστείων/ιλυό-ηφαιστείων (εικόνα 13) που εδώ και τουλάχιστον ένα εκατομμύριο χρόνια εκλύουν στην ατμόσφαιρα μεθάνιο.

Το δείχνει επίσης και η ύπαρξη υδριτών-στερεοποιημένου μεθανίου (εικόνες 14 και 15) που το απόθεμά τους εκτιμάται σε 70 τρις μ3 βιογενούς μεθανίου. Τόσο τα λασπό-ηφαίστεια όσο και οι υδρίτες είναι συγκεντρωμένα εκεί που υπάρχουν, οι υπό έρευνα προς εκμετάλλευση φυσικού αερίου, κοραλλιογενείς ύφαλοι. Δηλαδή εκεί που στρέφεται το ενδιαφέρον της κοινοπραξίας Exxon Mobil με την Helleniq Energy. Το συμπέρασμα είναι ότι έχουμε βιογενές μεθάνιο αποθηκευμένο στους κοραλλιογενείς υφάλους.

Πάχη μη συμβατικών αποθεμάτων βιογενούς μεθανίου- υδρίτες, στον πυθμένα της Ελληνικής ΑΟΖ. Τα μεγαλύτερα πάχη βρίσκονται όπου υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση λασποηφαιστείων και κοραλλιογενών υφάλων, ήτοι δυτικά και νοτιοδυτικά του νομού Χανίων (Praeg et. al., 2007)

Εικόνα 15. Ανάφλεξη στερεοποιημένου μεθανίου. Υδρίτη.

Που βρισκόμαστε σήμερα

Που βρισκόμαστε σήμερα μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού για την επανέναρξη των ερευνών για τον εντοπισμό κοιτασμάτων μόνο φυσικού αερίου σε Ιόνιο και Κρήτη: Η Energean υποσχέθηκε να αξιοποιήσει το κοίτασμα της Ζίτσας, Βορειοδυτικά των Ιωαννίνων που γνωρίζουμε εδώ και 28 χρόνια από την έρευνα που έκανε η British Gas για λογαριασμό της ΔΕΠ-ΕΚΥ (όταν πρόεδρος και διευθυντής ήταν η κυρία Τερέζα Φωκιανού) ότι έχει 70 δισ. μ3 φυσικού αερίου και 60 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Την ποσότητα του υπάρχοντος φυσικού αερίου την επιβεβαίωσε και ο Κώστας Σκρέκας, όταν είπε ότι το κοίτασμα της Ζίτσας έχει απόθεμα που ικανοποιεί τις ετήσιες ανάγκες της Ελλάδας, επτά δισ. μ3/έτος, για 10 χρόνια, ήτοι 70 δισ. μ3 φυσικού αερίου.

Επίσης η ίδια εταιρεία έχει και το μπλοκ 2 δυτικά της Κέρκυρας, όπου υπάρχουν τα γνωστά κοιτάσματα Πύρος και Αχιλλέας. Τα κοιτάσματα τα εντόπισε η British Gas πάλι για λογαριασμό της ΔΕΠ-ΕΚΥ. Από τις δηλώσεις της Energean φαίνεται ότι μόνο το κοίτασμα Αχιλλέας θα γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης, με πρώτη γεώτρηση το 2024 και παραγωγή το 2026 (εικόνα 16). Η ποσότητα που έχει εκτιμάται σε 150 δισ. μ3.

Άρα από το 2026 θα μπορεί η Ελλάδα να παράγει 10 δισ. μ3 ετησίως φυσικού αερίου για 20 χρόνια, τα οποία μπορεί να τα προσθέσει στον IG Poseidon-προέκταση του East-Med με τελικό στόχο το Οτράντο της Ιταλίας. Αυτός ο αγωγός περνά πολύ κοντά από τα κοιτάσματα που έχει η Energean. Επομένως η Ελλάδα από το 2026 θα στείλει, 10 δισ. μ3 φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού East-Med που θα μεταφέρει 20 δισ. μ3 φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, συνόλου 30 δισ. μ3 φυσικού αερίου.

Η μεγάλη έκπληξη θα έρθει από την εκμετάλλευση του μπλοκ 10, κοίτασμα στον κόλπο της Κυπαρισσίας που είναι κοραλλιογενείς ύφαλοι. Η εκτίμηση των αποθεμάτων των δύο υφάλων ανέρχεται, κατά τον καθηγητή Ζελελίδη και έναν πολύ εξαίρετο Ελληνοαμερικανό γεωφυσικό, τον κύριο ΑΒ (ο οποίος μελέτησε τα γεωφυσικά του Ιονίου κατ’ εντολή της PGS και δεν θέλει να δημοσιευτεί το όνομά του) αλλά και της δικής μου εκτίμησης, σε περίπου ένα τρισ. μ3 (εκτίμηση κυρίως του καθηγητή Ζελελίδη).

Η αξία των κοιτασμάτων

Από την σπουδή των γεωφυσικών ερευνών σε αυτό το μπλοκ από την εταιρεία Helleniq Energy, που έχει την αποκλειστική άδεια της εκμετάλλευσης σε αυτό το μπλοκ και την εμπλοκή προ ολίγων ημερών και του αμερικανικού κολοσσού Chevron για συνεκμετάλλευση, βγαίνει το συμπέρασμα ότι τα δύο κοιτάσματα είναι πράγματι μεγάλα. Για να έρθουν αυτά τα κοιτάσματα στο στάδιο της παραγωγής θα χρειαστεί μια επένδυση της τάξης των τεσσάρων δισ. δολαρίων, δηλαδή όσο εστοίχισε η επένδυση της ΕΝΙ για να φέρει το κοίτασμα Ζορ στην παραγωγή. Και αυτό το ποσό δεν το διαθέτει η Helleniq Energy.

Άρα, με βάση αυτό το απόθεμα βιογενούς φυσικού αερίου, είναι δυνατόν η Ελλάδα να στείλει άλλα 35 δισ. μ3/έτος φυσικού αερίου στην Ευρώπη, επί πλέον των 10 δισ. μ3 που θα προέρχονται από τα Ιωάννινα και την Κέρκυρα, αναβαθμίζοντας εκθετικά τον γεωπολιτικό της ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο. Και βεβαίως είναι υποχρέωση της ΔΕΠΑ να μελετήσει πως θα στείλουμε αυτές τις ποσότητες στην Ευρώπη.

Η αξία των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στα Ιωάννινα, Κέρκυρα και κόλπο της Κυπαρισσίας , περίπου 43 τρις. κυβικά πόδια, την εκτιμώ με μια τιμή του φυσικού αερίου στα $ 15/1000 κυβικά πόδια σε 645 δισεκατομμύρια δολάρια. Από αυτά τα 129 δισ. θα πάνε στο δημόσιο σε μια τριακονταετία συν τους φόρους εισοδήματος από τις περίπου 90000 ατόμων που θα δουλεύουν στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα.

Οι επιπτώσεις από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του κόλπου της Κυπαρισσίας θα είναι πολύ μεγάλες διότι αυτά τα κοιτάσματα είναι πιστά αντίγραφα των κοραλλιογενών υφάλων που υπάρχουν στα δυτικά και νοτιοδυτικά του νομού Χανίων, Κρήτης. Αυτές οι περιοχές ανήκουν στην κοινοπραξία των Exxon Mobil και Helleniq Energy. Η πρώτη γεώτρηση αναμένεται, κατά το χρονοδιάγραμμα της ΕΔΕΥ, το 2025 η νωρίτερα και παραγωγή πιθανόν το 2028 (εικόνα 17).

Καθόλου τυχαίες οι δύο NAVTEX…

Οι 14 κοραλλιογενείς στόχοι θα πρέπει να έχουν ένα συνολικό απόθεμα της τάξης των επτά τρις. μ3 έως 11.2 τρις μ3 βιογενούς φυσικού αερίου που σημαίνει ότι κατ’ ελάχιστον τα κοιτάσματα του νομού Χανίων μπορούν να στείλουν στην Ευρώπη 100 δισ. μ3 βιογενούς φυσικού αερίου για 70 χρόνια. Και εδώ θα πρέπει να μελετήσει η ΔΕΠΑ πως θα διοχετευτεί αυτή η ποσότητα στην Ευρώπη. Και το πολύ ευχάριστο νέο είναι η επιμονή της κοινοπραξίας Exxon Mobil και Helleniq Energy να κάνουν έρευνα και εντός της ΑΟΖ της Λιβύης, κάτι για το οποίο η υδρογραφική υπηρεσία του Ελληνικού ναυτικού επέτρεψε εκδίδοντας 2 NAVTEX μέσα στον Νοέμβριο του 2022 (εικόνα 18).

Πέραν του ότι υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα βιογενούς αερίου (βλ. εικόνα 1) αυτές οι δύο NAVTEX υποχρεώνουν την κυβέρνηση της Τρίπολης, Λιβύη, να καθίσει στο τραπέζι με την ελληνική κυβέρνηση και να συζητήσουν την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης. Αυτή είναι η αμερικανική υπόδειξη προς την Λιβύη.

Η ΗΠΑ, όπως και η Γαλλία έχουν σήμερα την Ελλάδα ως όργανο της εξωτερικής τους πολιτικής. Εξ’ ου και οι κοινές αεροναυτικές ασκήσεις με ΗΠΑ και Γαλλία στην νοτιοδυτική Κρήτη. Η Ελλάδα θα τροφοδοτήσει με φυσικό αέριο την Ευρώπη εξοστρακίζοντας την Ρωσία και απομονώνοντας την Τουρκία ως ενεργειακό παίκτη. Επιπροσθέτως η Κρήτη, πέραν των κολοσσιαίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου αποτελεί το μάτι των ΗΠΑ και Γαλλίας στην Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο όπως επίσης και στην Βόρειο Αφρική. Δεν είναι τυχαίες αυτές οι δύο NAVTEX…

Από το slpress.gr