Σήμερα, η Ευρώπη βρίσκεται στο επίκεντρο μιας διεθνούς ενεργειακής καταιγίδας που προκαλείται από αναταραχές στις αγορές φυσικού αερίου. Η κατανόηση των αιτιών αυτής της κρίσης –η οποία έχει σοβαρές επιπτώσεις για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά– και η εξαγωγή των σωστών διδαγμάτων από αυτήν είναι απαραίτητη για τη μετάβαση σε πιο..
βιώσιμο, ασφαλή και οικονομικά προσιτό ενεργειακό εφοδιασμό στο μέλλον.Τις τελευταίες εβδομάδες και μήνες, οι τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν εκτοξευθεί σε υψηλά ρεκόρ –κυρίως στην Ευρώπη και ορισμένες μεγάλες ασιατικές αγορές– προκαλώντας δυνητικά σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Αυτά περιλαμβάνουν πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στις εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας, σε άλλες επιχειρήσεις και βιομηχανικούς τομείς και στους καταναλωτές – σε ορισμένες περιπτώσεις, με αποτέλεσμα κρατικές παρεμβάσεις για τον περιορισμό της ζημίας. Αυτές οι επιπτώσεις είναι πιθανό να έχουν μόνιμο αντίκτυπο πέρα από τις εντάσεις της αγοράς που βλέπουμε αυτό το χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο. Οι αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας συνέβαλαν επίσης στον ευρύτερο πληθωρισμό των τιμών που επηρεάζει πολλές οικονομίες παγκοσμίως.
Δυστυχώς, βλέπουμε για άλλη μια φορά ισχυρισμούς ότι η αστάθεια στις αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας είναι αποτέλεσμα της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια. Αυτοί οι ισχυρισμοί είναι τουλάχιστον παραπλανητικοί. Δεν πρόκειται για κρίση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή καθαρής ενέργειας. αυτή είναι μια κρίση στην αγορά φυσικού αερίου. Είναι σημαντικό να δουλέψουμε από μια έγκυρη βάση αποδεικτικών στοιχείων για τα αίτια της τρέχουσας αναταραχής της αγοράς. Όπως δείξαμε στο πρόσφατο World Energy Outlook 2021 , οι καλά διαχειριζόμενες μεταβάσεις καθαρής ενέργειας μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της αστάθειας της αγοράς ενέργειας και των επιπτώσεών της σε επιχειρήσεις και καταναλωτές. Οι βαθύτερες αιτίες της σημερινής κρίσης βρίσκονται αλλού.
Η στενότητα στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου
Στον IEA, εστιάζουμε σε αυτό που μας λένε τα δεδομένα. Όταν το κάνουμε αυτό, βλέπουμε ότι μια σειρά ζητημάτων που επηρεάζουν τον τομέα του φυσικού αερίου –συμπεριλαμβανομένης της εξαιρετικά γρήγορης ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας του περασμένου έτους, των διακοπών και συντήρησης βασικών υποδομών φυσικού αερίου και της έλλειψης επαρκούς προμήθειας από τη Ρωσία– προκαλούν ευρύτερη αναταραχή στην αγορά ενέργειας στην Ευρώπη.
Ενώ οι αποστολές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) παρέχουν πρόσθετο εφοδιασμό στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου, η επικαιρότητά τους περιορίζεται από μεγαλύτερους χρόνους μεταφοράς από ό,τι για τους αγωγούς. Η υπόγεια αποθήκευση παραμένει η κύρια πηγή βραχυπρόθεσμης ευελιξίας για τις αγορές φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ωστόσο, τα χαμηλότερα από τα μέσα επίπεδα αποθεμάτων (περίπου 50% πλήρη στις αρχές Ιανουαρίου, σε σύγκριση με μέσο όρο σχεδόν 70% την περασμένη δεκαετία) δημιουργούν περαιτέρω ανησυχίες για την ασφάλεια του εφοδιασμού, ειδικά σε περίπτωση κρύων περιόδων κατά τα τέλη του χειμώνα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αβεβαιότητα σχετικά με τις τιμές και την προσφορά παραμένει υψηλή στις αρχές Ιανουαρίου, με το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου θέρμανσης να μην έχει ακόμη.
Βλέπουμε έντονα στοιχεία «τεχνητής στεγανότητας» στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου, κάτι που φαίνεται να οφείλεται στη συμπεριφορά του κρατικά ελεγχόμενου προμηθευτή φυσικού αερίου της Ρωσίας. Σε αντίθεση με άλλους προμηθευτές αγωγών –όπως η Αλγερία, το Αζερμπαϊτζάν και η Νορβηγία– η Ρωσία μείωσε τις εξαγωγές της στην Ευρώπη κατά 25% το τέταρτο τρίμηνο του 2021 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2020 – και κατά 22% σε σύγκριση με τα επίπεδά της το 2019. Και αυτό παρά τις εξαιρετικά υψηλές τιμές της αγοράς για το φυσικό αέριο που έχουμε δει τους τελευταίους μήνες.
Σε σύγκριση με τη σημερινή χαμηλή τιμή βάσης, εκτιμούμε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αυξήσει τις παραδόσεις στην Ευρώπη τουλάχιστον κατά το ένα τρίτο ή πάνω από 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το μήνα. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν το 10% της μέσης μηνιαίας κατανάλωσης φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης – και θα ισοδυναμούσε με ένα νέο δεξαμενόπλοιο LNG που παραδίδει ένα πλήρες φορτίο φυσικού αερίου στην Ευρώπη κάθε μέρα. Μαζί με το τρέχον υψηλό επίπεδο εισροής LNG, αυτό θα παρείχε σημαντική ανακούφιση στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου.
Οι επιπτώσεις στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας
Η αναταραχή στην αγορά φυσικού αερίου έχει μεταδοθεί στις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες συνήθως βασίζονται στο αέριο ως οριακό καύσιμο και ως εκ τούτου επηρεάζονται όταν αντιμετωπίζουν υψηλές τιμές και αστάθεια. Αυτό έχει επιδεινωθεί από τη χαμηλότερη από τη μέση παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και τη χαμηλότερη πυρηνική παραγωγή, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για επαρκείς επενδύσεις σε πηγές εφοδιασμού βασικού φορτίου και ευελιξία.
Οι υψηλότερες τιμές του άνθρακα έπαιξαν επίσης ρόλο στην αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά αυτό πρέπει να τηρηθεί στο πλαίσιο. Εκτιμούμε ότι η επίδραση στις ευρωπαϊκές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από την απότομη άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου είναι σχεδόν οκτώ φορές μεγαλύτερη από την επίδραση της αύξησης των τιμών του άνθρακα.
Αν και η αιολική ενέργεια ήταν ασυνήθιστα κάτω του μέσου όρου κατά τη διάρκεια του ευρωπαϊκού καλοκαιριού, η αιολική και η ηλιακή φωτοβολταϊκή ενέργεια συνέβαλαν πολύτιμη στην κάλυψη της ευρωπαϊκής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το τέταρτο τρίμηνο του 2021. Η παραγωγή αιολικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 3% και η ηλιακή κατά 20% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο ετησίως νωρίτερα.
Μαθήματα για το μέλλον
Αν και οι σημερινές διακυμάνσεις της αγοράς δεν μπορούν να αναχθούν στις πολιτικές για το κλίμα, αυτό δεν σημαίνει ότι ο δρόμος προς τις καθαρές μηδενικές εκπομπές θα είναι ομαλή. Όπως έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα ο ΔΟΕ εδώ και χρόνια – συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης Παγκόσμιας Ενεργειακής Προοπτικής για το 2021 – υπάρχει διαφαινόμενος κίνδυνος περαιτέρω αναταραχής στην αγορά , εάν αποτύχουμε να αντιμετωπίσουμε την τρέχουσα θεμελιώδη ανισορροπία στις ενεργειακές επενδύσεις. Ο κόσμος δεν έχει επενδύσει αρκετά για να καλύψει τις μελλοντικές του ενεργειακές ανάγκες – και αυτό εξακολουθεί να ισχύει σήμερα. Οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια αυξάνονται σταδιακά, αλλά παραμένουν πολύ μακριά από αυτό που απαιτείται για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης για ενεργειακές υπηρεσίες με βιώσιμο τρόπο. Θα χρειαστεί να τριπλασιαστεί μέχρι το 2030 για να φέρει τον κόσμο σε καλό δρόμο για μια πορεία που να συνάδει με τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 °C.
Πολύ ισχυρότερες επενδύσεις σε ενεργειακές τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής απόδοσης και της πυρηνικής ενέργειας είναι η διέξοδος από αυτό το αδιέξοδο. Αλλά αυτό πρέπει να συμβεί γρήγορα, διαφορετικά οι παγκόσμιες αγορές ενέργειας θα αντιμετωπίσουν μια ταραγμένη και ασταθή περίοδο μπροστά. Η ενεργειακή απόδοση είναι ένα ιδιαίτερα ισχυρό εργαλείο για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές προκειμένου να μειώσουν την έκθεσή τους στην αστάθεια της αγοράς καυσίμων και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα.
Η αλληλεξάρτηση μεταξύ ασφάλειας φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας δεν πρόκειται να εκλείψει σύντομα. Το φυσικό αέριο αναμένεται να διατηρήσει σημαντικό ρόλο ως πηγή ευελιξίας και υποστήριξης για πολλά επόμενα χρόνια, ειδικά σε οικονομίες –όπως η Ευρώπη– που έχουν μεγάλες εποχικές διακυμάνσεις στη ζήτηση.
Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ενσωματώσουν την αποθήκευση φυσικού αερίου στις αξιολογήσεις κινδύνου για την ασφάλεια του εφοδιασμού, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που συνδέονται με τον έλεγχο της αποθήκευσης από οντότητες από χώρες εκτός ΕΕ. Και οι κανονισμοί θα πρέπει να βελτιωθούν για να διασφαλιστεί ότι τα επίπεδα αποθήκευσης είναι επαρκή για την κάλυψη των αναγκών των τελικών χρηστών, με υποχρεωτικές ελάχιστες υποχρεώσεις αποθήκευσης να ανατίθενται σε όλους τους εμπορικούς φορείς με χαρτοφυλάκια λιανικής πώλησης αερίου. Επιπλέον, οι διατάξεις για τη διαφάνεια και τη διαχείριση της συμφόρησης μπορούν να συμβάλουν στη διασφάλιση της βέλτιστης χρήσης της διαθέσιμης χωρητικότητας αποθήκευσης.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κλιμάκωση του ενεργειακού εφοδιασμού με χαμηλές εκπομπές άνθρακα εγχώριας προέλευσης παρέχει μια ευκαιρία μείωσης των εκπομπών, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζονται ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας που σχετίζονται με τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και την αστάθεια της αγοράς. Ωστόσο, τα πιθανά τρωτά σημεία ενεργειακής ασφάλειας δεν εξαφανίζονται σε ένα ενεργειακό σύστημα πλούσιο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πιο ηλεκτρισμένο. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις νέες αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής ενέργειας, ιδίως στη γεωγραφική συγκέντρωση πολλών κρίσιμων ορυκτών –όπως το λίθιο, το κοβάλτιο και τα στοιχεία σπάνιων γαιών– που αποτελούν κρίσιμα συστατικά πολλών τεχνολογιών καθαρής ενέργειας.
Κατά την άποψή μου, η σημερινή κατάσταση υπογραμμίζει το γεγονός ότι τα ενεργειακά συστήματα αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους εάν βασίζονται υπερβολικά σε έναν προμηθευτή για ένα βασικό στοιχείο. Σήμερα, είναι φυσικό αέριο. αύριο, θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο, όπως το λίθιο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτρέπω τις κυβερνήσεις να δράσουν τώρα για να αντιμετωπίσουν τις σημερινές προκλήσεις ενεργειακής ασφάλειας και αυτές του μέλλοντος.
Φατίχ Μπιρόλ
Εκτελεστικός Διευθυντής στον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας(ΙΕΑ)
Από το linkedin.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου