Η μνήμη, το νερό και ο αγωγός της Ντακότα

Από το thepressproject.gr
Όταν έφτασαν στην Αμερική ο Ουίλιαμ Μπράντφορντ και ο Έντουαρντ Ουίνσλοου, βρήκαν ένα σημείο ταφής των ιθαγενών ινδιάνων, με σαπισμένο καλαμένιο χαλάκι και σάπια τόξα και βέλη. Δεν το πείραξαν, έβαλαν το τόξο στη θέση του και είπαν ότι «σκεφτήκαμε ότι θα ήταν απαίσιο να λεηλατήσουμε τους τάφους τους». Οι παραδοσιακοί τάφοι των ινδιάνων είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις που είχαμε αρχικά αντίστροφη επιρροή: τον 19ο αιώνα υπήρχαν λευκοί που θάβονταν με ταφικά έθιμα ιθαγενών. Η ζωή είναι πολύπλοκη και αντιφατική.

Έχει περάσει καιρός από τότε. Σήμερα γίνεται ακόμη, από την άνοιξη, η μεγαλύτερη κινητοποίηση των ιθαγενών ινδιάνων, εναντίον ενός έργου το οποίο θεωρούν ότι ..
απειλεί ιστορικά μνημεία τους και το πόσιμο νερό τους. Μιλούν στις κάμερες τραυματισμένοι από τα σκυλιά των αστυνομικών (σκυλιά των αφεντικών στην κυριολεξία), τις πλαστικές σφαίρες και τα δακρυγόνα, και εξηγούν ότι το νερό είναι η ζωή τους  και οι τάφοι των προγόνων τους ιεροί. Η μνήμη παίζει αυτά τα παράξενα παιχνίδια, όπως όταν θυμάται κανείς ότι στην Ντακότα το 1890 στρατιώτες υπό τον Κάρσον έσφαξαν γυναικόπαιδα των ινδιάνων και λέγεται ότι παλούκωσαν έμβρυα στην κορυφή των «τιπί»,  των δερμάτινων σκηνών, και έκαψαν τα πτώματα, στο Wounded Knee.

Κατ’ αρχάς, να πούμε τι ωραίο έργο θα είναι αυτό. Ο αγωγός θα έχει μήκος χίλια μύρια μέτρα, (1.900 klm) και θα μεταφέρει 470.000 βαρέλια πετρέλαιο τη μέρα. Πρόκειται για έργο 3,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι ινδιάνοι Σιου καταθέτουν μήνυση στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, ισχυριζόμενοι ότι απειλεί την περιβαλλοντική και οικονομική τους υπόσταση και καταστρέφει μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο αγωγός έχει ήδη κατασκευαστεί κατά 90%, αλλά δεν υπάρχει συμφωνία ως προς τον αριθμό των μνημείων που καταπατά. Λέγεται ότι ο αγωγός ήδη έχει σεβαστεί τα μνημεία από τα οποία περνάει, αλλά το πρόβλημα είναι ποιος αποφασίζει για το ποια είναι αυτά. Αν δηλαδή λαμβάνεται υπόψη η άποψη των ίδιων των ινδιάνων. Λέγεται επίσης ότι δεν έλαβαν μέρος στις διαβουλεύσεις ενώ είχαν προσκληθεί, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι διαβουλεύσεις αυτές δεν είχαν ως αντικείμενο το σύνολο του έργου, γι’  αυτό οι ινδιάνοι τις θεώρησαν υποκριτικές και αρνήθηκαν να συμμετάσχουν.

Και καθώς τα λένε αυτά οι ινδιάνοι, αντιμέτωποι με τις 17 τράπεζες που χρηματοδοτούν το έργο, την πολύμηνη σιωπή των μέσων ενημέρωσης, τα δισεκατομμύρια που έχουν επενδυθεί εκεί, επαναφέρουν την κουβέντα σε έναν άλλον κόσμο: ξαναλένε πώς ζούμε και πώς πεθαίνουμε, πώς θυμόμαστε και πώς ξεχνάμε τους νεκρούς μας, πώς διψάμε και ξεδιψάμε. Η γλώσσα τους είναι εντελώς ακατανόητη για τον χειριστή της μπουλντόζας. Είναι παράλογο, νέτα σκέτα, να αντιστέκεται κανείς σε ένα τέτοιο έργο.

Ο Τραμπ έχει επενδύσει έως και 1 εκ. δολάρια στην  Energy Transfer Partners
Αν δούμε αυτή την υπόθεση ως αλληγορία, συνέβη το εξής: ο Ομπάμα ανέστειλε προσωρινά τις λειτουργίες (τώρα ανακοινώθηκε ότι μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου θα έχει εκκενωθεί ο καταυλισμός των διαμαρτυρομένων), ο Σάντερς έβγαλε πύρινο λόγο υποστήριξης, και ο Τραμπ έχει οικονομικά συμφέροντα στη συνέχιση του έργου. Στον τελευταίο θα σταθούμε λίγο, μια που είναι τώρα ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ. Όταν λέμε ότι η αστυνομία υπερασπίζεται τα οικονομικά συμφέροντα των τραπεζών και των εταιρειών που υποστηρίζουν το εγχείρημα, αυτό παίρνει μια καινούργια τροπή υπό τον Τραμπ, ο οποίος έχει επενδύσει έως και 1 εκ. δολάρια στην  Energy Transfer Partners (τώρα έχει μειωθεί το ποσό) και άλλα τόσα στην Philips 66, που θα ωφεληθεί κατά 25% από το έργο όταν ολοκληρωθεί. Έτσι καταλαβαίνει καλύτερα κανείς και γιατί εκτοξεύτηκαν οι μετοχές της εταιρείας με την εκλογή του και γιατί το να θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή είναι κινεζική προπαγάνδα δεν είναι μόνο γραφικό. Όταν ρωτήθηκε για την πιθανή σύγκρουση συμφερόντων, είπε  απλώς ότι ο Πρόεδρος δεν μπορεί να εμπλέκεται σε σύγκρουση συμφερόντων!, που θυμίζει τη δήλωση του Νίξον ότι αν κάτι το κάνει ο πρόεδρος, τότε δεν είναι παράνομο.

Ένα από τα ερωτήματα που ανακύπτουν μονίμως με διάφορες αφορμές (τον τουρισμό, τα πετρέλαια, τον χρυσό) είναι ποιος και γιατί μπορεί να εναντιώνεται στην ιερότητα μιας επένδυσης. Διότι ως γνωστόν, σε αυτή την κοινωνία χωρίς ιερό, η βασική θρησκευτική αξία είναι οι επενδύσεις.

Ο τόπος δεν έχει σημασία για τον σύγχρονο άνθρωπο, διότι πολύ απλά σήμερα ο κάτοικος της πόλης δεν πρόκειται να ζήσει και να πεθάνει στο πατρικό του σπίτι. Θα αλλάζει διαμερίσματα κατά το συμφέρον του και το πορτοφόλι του, όσο καλύτερα μπορεί. Πολύ περισσότερο δε, ο μεσίτης και ο κατασκευαστής. Δεν θα φυτέψει δέντρο για να το βρουν τα παιδιά του, γιατί δεν θα φυτέψει δέντρο. Οι τελετουργίες του θανάτου ατονούν και μαζί τους η μνήμη των νεκρών. Όσο για το περιβάλλον, σε γενικές γραμμές οι σχετικές ευαισθησίες είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη.

Εσύ πού θάβεις τους νεκρούς σου;
Η Μέριλιν Γιάλομ (Ξέρω ότι γράφει και ο άντρας της βιβλία, αλλά δεν τον έχω διαβάσει. Οι δικές της μελέτες πάντως είναι εξαιρετικές) μας έχει προσφέρει μια ωραία ιστορία των αμερικανικών νεκροταφείων (Τα αμερικανικά νεκροταφεία, 400 χρόνια ιστορίας μέσα από τα κοιμητήρια και τους τόπους ταφής, εκδ. Άγρα). Οι επαρχιώτες, λέει, στον Μισισιπή ρωτούσαν «εσύ πού θάβεις τους νεκρούς σου;» και αυτό σήμαινε από πού κατάγεσαι, ποιο μέρος θεωρείς πατρίδα, με λίγα λόγια ποιος είσαι; Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν μπορεί να έχει αναστολές ως προς την ευελιξία του κεφαλαίου. Αντιθέτως, αυτοί οι περίεργοι τύποι του περιθωρίου υπερασπίζονται το νερό που πίνουν και τους τάφους των προγόνων τους. Όσοι δεν είμαστε επενδυτές, μπορούμε σε όλες αυτές τις περιπτώσεις να εξακολουθήσουμε να ασχολούμαστε με τη μνήμη και το νερό, εκεί που 17 τράπεζες αμολάνε κυριολεκτικά τα σκυλιά τους.

Κωνσταντίνος Πουλής