Η μεγάλη ευκολία κίνησης κεφαλαίων, που έφερε η ανάπτυξη των υπολογιστών τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει οδηγήσει σε μια έκρηξη της οικονομίας-καζίνο σε σχέση με την πραγματική οικονομία, αυτή που παράγει για να ικανοποιήσει ανάγκες του πληθυσμού. Οι παραδοσιακού χαρακτήρα τράπεζες σμικρύνθηκαν, αντίθετα γιγαντώθηκαν οι επενδυτικές τράπεζες, μ' αποτέλεσμα τα απανωτά τραπεζικά "κανόνια" τα τελευταία χρόνια.
Στις δυο μεγάλες οικονομίες του Δυτικού κόσμου, τις ΗΠΑ και την ΕΕ, αναπτύχθηκαν διαφορετικές λογικές για το ξεπέρασμα της χρηματοοικονομικής κρίσης: οι ΗΠΑ τυπώνουν χρήμα αβέρτα, η ΕΕ της Φρανκφούρτης μόλις πρόσφατα αποφάσισε δειλά να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα "ποσοτικής χαλάρωσης". Τα αποτελέσματα που έχουν οι δυο λογικές, συγκρίνει ο πρώην Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED) των ΗΠΑ Μπεν Μπερνάνκε σε βαρυσήμαντο άρθρο του με θέμα την Ελληνική κρίση: "Greece and Europe: Is Europe holding up its end of the bargain?"
Από το άρθρο αυτό είναι η επάνω εικόνα, που δείχνει την εξέλιξη της ανεργίας στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρωζώνη: αν αυτό το διάγραμμα δεν δείχνει "δυο ξένους στο ίδιο σπίτι", δεν ξέρω τι άλλο μπορεί να δείχνει....
The promise of the euro was both to increase prosperity and to foster closer European integration. But current economic conditions are hardly building public confidence in European economic policymakers or providing an environment conducive to fiscal stabilization and economic reform; and European solidarity will not flower under a system which produces such disparate outcomes among countries.- Το ευρώ υποσχέθηκε ν' αυξήσει την ευημερία και να συμβάλλει στην Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, λέει ο Μπερνάνκε. Αλλά οι τωρινές οικονομικές συνθήκες δεν οικοδομούν τη δημόσια εμπιστοσύνη στους Ευρωπαίους οικονομικούς πολιτικούς, δεν προσφέρουν ένα περιβάλλον που να ευνοεί την οικονομική σταθεροποίηση και η Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν θα ανθίσει σ' ένα σύστημα που παράγει τόσο ανόμοια αποτελέσματα για κάθε χώρα.
Το άλλο διάγραμμα, που δείχνει ο Μπερνάνκε, δείχνει πώς οι ΗΠΑ έχουν επανέλθει ως προς την ανεργία στα επίπεδα πριν το "σκάσιμο" της Leehman Brothers το 2008, την ώρα που η Ευρωζώνη εξακολουθεί να ταλαιπωρείται: "The slow recovery from the crisis of the euro zone as a whole is the result, among other factors, of (1) political resistance that delayed by many years the implementation of sufficiently aggressive monetary policies by the European Central Bank; (2) excessively tight fiscal policies, especially in countries like Germany that have some amount of "fiscal space" and thus no immediate need to tighten their belts; and (3) delays in taking the necessary steps, analogous to the banking "stress tests" in the United States in the spring of 2009, to restore confidence in the banking system. I would not, by the way, put "structural rigidities" very high on this list. Structural reforms are important for long-run growth, but cost-saving measures are less relevant when many workers are already idle; moreover, structural problems have existed in Europe for a long time and so can't explain recent declines in performance. - Η αργή ανάκαμψη της Ευρωζώνης απ' την κρίση είναι το αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, 1) της πολιτικής αντίστασης που καθυστέρησε πολλά χρόνια την εφαρμογή επαρκώς επιθετικών νομισματικών πολιτικών απ' την ΕΚΤ, 2) υπερβολικά σφικτές δημοσιονομικές πολιτικές, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γερμανία, οι οποίες έχουν "δημοσιονομικό χώρο" και δεν έχουν άμεση ανάγκη "να σφίξουν το ζωνάρι", και 3) καθυστερήσεις στη λήψη αναγκαίων μέτρων, ανάλογων με τα τραπεζικά τεστ αντοχής στις ΗΠΑ την άνοιξη 2009, για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα. Οι δομικές μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικές για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, αλλά η μείωση των δαπανών δεν έχει και πολλή σχέση όταν πολλοί εργαζόμενοι είναι ήδη άνεργοι. Πολύ περισσότερο που δομικά προβλήματα προϋπήρχαν επί μακρόν στην Ευρώπη κι έτσι δεν μπορούν να εξηγήσουν τις πρόσφατες αποκλίσεις στην απόδοση.
What is a problem, however, is that Germany has effectively chosen to rely on foreign rather than domestic demand to ensure full employment at home, as shown in its extraordinarily large and persistent trade surplus, currently almost 7.5 percent of the country's GDP. Within a fixed-exchange-rate system like the euro currency area, such persistent imbalances are unhealthy, reducing demand and growth in trading partners and generating potentially destabilizing financial flows. (Some have pointed out that much of Germany’s trade surplus is with countries outside the euro zone. That observation is largely irrelevant to my argument. The German surplus still likely displaces other euro zone exports to third countries, both directly and by leading to a euro that is stronger than it would be otherwise. Moreover, weak domestic demand in Germany means less demand for imports as well). Importantly, Germany's large trade surplus puts all the burden of adjustment on countries with trade deficits, who must undergo painful deflation of wages and other costs to become more competitive. - Αυτό ωστόσο που αποτελεί πρόβλημα είναι το ό,τι η Γερμανία έχει επιλέξει αποτελεσματικά να βασίζεται περισσότερο στην εξωτερική παρά στην εγχώρια ζήτηση προκειμένου να διασφαλίσει την απασχόληση στο εσωτερικό της, όπως δείχνει το ασυνήθιστα μεγάλο κι επίμονο εμπορικό της πλεόνασμα, σήμερα περίπου 7,5% του ΑΕΠ. Σε ένα σύστημα καθορισμένης ισοτιμίας, όπως η Ευρωζώνη, τέτοιες επίμονες ανισορροπίες είναι βλαπτικές, μειώνοντας τη ζήτηση και την ανάπτυξη των εμπορικών της εταίρων και δημιουργώντας δυνητικά αποσταθεροποιητικές οικονομικές συνθήκες. Μερικοί λένε πως το μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας είναι με χώρες εκτός της Ευρωζώνης. Αυτή η παρατήρηση είναι άσχετη με τα λεγόμενά μου. Το Γερμανικό πλεόνασμα εξακολουθεί να υποκαθιστά εξαγωγές άλλων χωρών της Ευρωζώνης προς τρίτες χώρες, τόσο απευθείας όσο και διατηρώντας την ισοτιμία του ευρώ υψηλότερα απ' όσο θα ήταν διαφορετικά. Επιπλέον, η αδύναμη ζήτηση στη Γερμανία σημαίνει επίσης λιγότερες εισαγωγές.) Εκείνο που είναι σημαντικό είναι πώς το μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας μεταφέρει το βάρος της προσαρμογής σε χώρες με εμπορικά ελλείμματα, που πρέπει να υποστούν επίπονες μειώσεις μισθών και άλλο κόστος για να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα.
Και καταλήγει ο Μπερνάνκε: "First, negotiations over Greece's evidently unsustainable debt burden should be based on explicit assumptions about European growth. If European growth turns out to be weaker than projected, which in turn would make it tougher for Greece to grow, then Greece should be allowed greater leeway after the fact in meeting its fiscal targets. - Πρώτον, οι διαπραγματεύσεις για το προφανώς μη βιώσιμο χρέος της Ελλάδας θα πρέπει να βασιστούν σε συγκεκριμένες υποθέσεις για την ανάπτυξη στην Ευρώπη. Εάν η ανάπτυξη στην Ευρώπη αποδειχθεί πιο αδύναμη απ' όσο σχεδιάστηκε, κάτι που θα κάνει πιο δύσκολη την ανάπτυξη της Ελλάδας, τότε πρέπει να δοθεί στην Ελλάδα μεγαλύτερο περιθώριο για να πετύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους.
Second, it's time for the leaders of the euro zone to address the problem of large and sustained trade imbalances (either surpluses or deficits), which, in a fixed-exchange-rate system like the euro zone, impose significant costs and risks. For example, the Stability and Growth Pact, which imposes rules and penalties with the goal of limiting fiscal deficits, could be extended to reference trade imbalances as well. Simply recognizing officially that creditor as well as debtor countries have an obligation to adjust over time (through fiscal and structural measures, for example) would be an important step in the right direction.- Δεύτερον, είναι καιρός οι ηγέτες της Ευρωζώνης να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των μεγάλων και συνεχών εμπορικών ανισορροπιών (είτε πλεονάσματα είτε ελλείμματα), οι οποίες, σ' ένα σύστημα καθορισμένης ισοτιμίας όπως η Ευρωζώνη, εισάγει σημαντικό κόστος και κινδύνους. Π.χ. το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο εισάγει κανόνες και ποινές για τον περιορισμό δημοσιονομικών ελλειμμάτων, θα μπορούσε να επεκταθεί επίσης στην εξέταση εμπορικών ανισορροπιών. Η απλή επίσημη αναγνώριση πως τόσο οι πιστώτριες όσο και οι οφειλέτριες χώρες έχουν υποχρέωση να προσαρμοστούν σε βάθος χρόνου (π.χ. με δημοσιονομικά και δομικά μέτρα), θα ήταν ένα σημαντικό βήμα στην ορθή κατεύθυνση.
Αυτά που λέει ωστόσο ο Μπερνάνκε απευθύνονται "σε ώτα μη ακουόντων", καθώς οι Γερμανοί έχουν τις δικές τους αντιλήψεις για τα οικονομικά και την Ευρώπη. Ιδιαίτερα ο Σόιμπλε είναι από το 1994 ο βασικός ιδεολογικός εκφραστής της Ευρώπης των δυο ταχυτήτων (Europa der zwei Geschwindigkeiten ή Kerneuropa), στην οποία καταδέχεται να βρίσκονται η Γαλλία και οι χώρες Μπενελούξ. Οι υπόλοιποι είναι απλώς η "πλέμπα" της Ευρώπης, που μπορεί ν' ακολουθεί από μακριά και ασθμαίνοντας τις επιλογές της Γερμανικής Ευρώπης. Αλλά όσο η οικονομική πολιτική του Μπερνάνκε και των διαδόχων του στη FED οδηγεί σε διαγράμματα εκτόξευσης του χρέους, σαν το πιο πάνω, που είχαμε δείξει στις αρχές του μήνα, είναι πολύ δύσκολο να ακούσουν ο Γερμανοί -και όχι μόνο- συμβουλές απ' τους Αμερικανούς. Κάπως έτσι είπε χλευαστικά ο Σόιμπλε στο Λιού "ασχοληθείτε εσείς με την Ελλάδα κι εμείς με το Πουέρτο Ρίκο", την Πολιτεία των ΗΠΑ που χρεοκόπησε πρόσφατα. Και κάπως έτσι ο Σόιμπλε εξακολουθεί να θεωρεί πως πρέπει να εφαρμόσει τη λύση του -ουδέν μονιμότερο του- "προσωρινού"Grexit.
Τα πράγματα είναι μάλλον απλά: όσο καιρό οι Γερμανοί θα επιμένουν σε μια πολιτική του τύπου "τα δικά μας-δικά μας και τα δικά σας-πάλι δικά μας", η σημερινή Ευρώπη δεν θα έχει καμιά προοπτική και αργά ή γρήγορα θα σκορπίσει στους 4 ανέμους, επιστρέφοντας σε εποχές που τα σύνορα άλλαζαν κάθε φθινόπωρο και φέρνοντας τον πλανήτη πίσω στην εποχή των Παγκοσμίων Πολέμων.
ΠΗΓΗ:greeklignite.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου