Γιατί σήμερα η Ελλάδα δεν μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές αερίου της κεντρικής Ευρώπης και ποιες δυνατότητες υπάρχουν για να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή του σκηνικού στην ευρύτερη περιοχή. Ο καθοριστικός ρόλος του IGB και της διασύνδεσης Giurgiu - Ruse (Βουλγαρία-Ρουμανία)
25 χιλιόμετρα και 24 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 9 εκατομμύρια είναι ευρωπαϊκή επιδότηση. Αυτά τα μεγέθη του αγωγού Βουλγαρίας Ρουμανίας, γνωστού και ως Giurgiu Ruse χωρίζουν αυτή τη στιγμή την ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπη και τις αγορές των νοτίων Βαλκανίων, από τη διασύνδεσή τους με τις αγορές αερίου της κεντρικής Ευρώπης.
Οι καθυστερήσεις που … «παίζονται» εδώ και 2,5 χρόνια τόσο για τον αγωγό Giurgiu Ruse, όσο και για τον άμεσου «ελληνικού» ενδιαφέροντος IGB έχουν ιδιαίτερο γεωπολιτικό χρώμα και εντάσσονται στο πλαίσιο του ευρύτερου ενεργειακού powergame που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι την ώρα που σε πανευρωπαϊκό επίπεδο εντείνονται οι προετοιμασίες για πιθανή διακοπή της ροής του φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ε.Ε., η Ελλάδα αλλά και η ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης παραμένουν δέσμιοι της μη ύπαρξης εναλλακτικών επιλογών.
Τόσο η Ελλάδα όσο και οι υπόλοιπες της περιοχής, παραμένουν σχεδόν αποκλειστικά εξαρτημένες από τη ροή του ενός αγωγού που υπάρχει από το Σιδηρόκαστρο, ο οποίος παραμένει δεσμευμένος και χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τη Gazprom.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει τρεις βασικές πηγές – εισόδους για εισαγωγή φυσικού αερίου, τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα (Σιδηρόκαστρο), τα ελληνοτουρκικά σύνορα (Κήποι) και τη Ρεβυθούσα για υγροποιημένο φυσικό αέριο. Οι δύο από τις τρεις πηγές (αφού και η Τουρκία εξαρτάται από τη ροή του ρώσικου αερίου) θα διακοπούν εάν υπάρξει πρόβλημα με τη Ρωσία.
Δηλαδή η ελληνική αγορά χωρίς εναλλακτικές πηγές και διασυνδέσεις με τις κεντρικές αγορές αερίου, παραμένει μια εκ των πραγμάτων απομονωμένη αγορά – «αντένα» στην άκρη της Ευρώπης. Και οι δύο «κρίκοι» που λείπουν, για να αλλάξει αυτό το ιδιότυπο status quo, με επιπτώσεις τόσο στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας, όσο και στο κομμάτι των τιμών του αερίου, είναι ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB και ο αγωγός Βουλγαρίας Ρουμανίας Giurgiu Ruse.
Κεντρική Ευρώπη
Στις αγορές ενέργειας της κεντρικής Ευρώπης, έχει εφαρμοστεί το νέο μοντέλο εσωτερικής αγοράς (τρίτο πακέτο) δηλαδή υπάρχουν εποπτευόμενες διαχωρισμένες εταιρείες μεταφοράς και παραγωγής, ελεύθερη πρόσβαση τρίτων στα δίκτυα και επιτυγχάνεται η ύπαρξη ανταγωνιστικών τιμών στη ροή ενέργειας. Το μοντέλο αυτό στηρίχθηκε στην ύπαρξη ενεργειακών διασυνδέσεων, που διαμόρφωσε ένα περιβάλλον ενεργειακής ασφάλειας, ελεύθερης διακίνησης και προσιτών ενεργειακών τιμών.
Αποτέλεσμα οι κεντροευρωπαϊκές και βόρειες χώρες, που είναι καλύτερα συνδεδεμένες και εφαρμόζουν στο έπακρο το τρίτο πακέτο, έχουν πραγματικά ανταγωνιστικές αγορές και οι τιμές σε αυτές διαμορφώνονται στο μισό από αυτές που υποχρεωνόμαστε να πληρώνουμε στην Ελλάδα.
Ελληνική αγορά
Εκτός από το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας, , οι συνέπειες από την ουσιαστικά μονομερή εξάρτηση της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ελλάδας επεκτείνονται και στο κομμάτι της αγοράς. Σημειώνεται ότι η χώρα μας είναι πλήρως εξαρτημένη από τις ισχύουσες συμβάσεις και τους όρους που περιλαμβάνουν (take-or-pay back to back) ενώ υπό τις παρούσες συνθήκες δεν υπάρχει καμία δυνατότητα αξιοποίησης των transit αγωγών στη Βουλγαρία. Η ευθύνη για αυτό δεν βαρύνει την ελληνική πλευρά η οποία έχει εφαρμόσει πλήρως τρίτο πακέτο και έχει διαμορφώσει μια ρυθμιστικά και νομικά προσαρμοσμένη αγορά φυσικού αερίου.
Ωστόσο η σύνδεση με τις αποδοτικότερες και χαμηλότερου κόστους αγορές του βορά, παραμένει ζητούμενο εξαιτίας του «χαμένου κρίκου» της Βουλγαρίας.
Αξίζει να τονιστεί ότι οι αγωγοί της Gazprom στη Βουλγαρία επιτρέπεται να μεταφέρουν μόνο και κατά αποκλειστικότητα ρωσικό αέριο και όλη η δυναμικότητά τους είναι δεσμευμένη από αυτό. Και είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι ο αγωγός αυτός είναι ο μοναδικός σε όλη την Ευρώπη ο οποίος διέρχεται δύο ευρωπαϊκές χώρες (Ρουμανία, Βουλγαρία) προκειμένου να παραδώσει αέριο στο Σιδηρόκαστρο σε έναν αγωγό άλλης ιδιοκτησίας, ο οποίος όμως υπόκειται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Δηλαδή στην πράξη στην αγορά της ενέργειας της ευρύτερης περιοχής, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που συμμορφώνεται με τους κανόνες της Ε.Ε.
Αδιαφάνεια στην τιμή
Ένα ακόμη σημείο όπου δημιουργούνται σοβαρά κενά, είναι η μορφή της χρέωσης του αερίου που εισάγεται από το Σιδηρόκαστρο. Η all-inclusive τιμή στο Σιδηρόκαστρο υποκρύπτει το πραγματικό λειτουργικό κόστος της μεταφοράς στις δύο προαναφερόμενες ευρωπαϊκές χώρες (Βουλγαρία, Ρουμανία) και φυσικά «κουκουλώνει» την πραγματική τιμή του αερίου. Άλλωστε σε κάθε διαπραγμάτευση δεν γίνεται ποτέ γνωστό τι μειώνεται και εάν η μείωση αφορά στην πραγματική τιμή του αερίου (όπως γίνεται στην κεντρική Ευρώπη) ή στο κόστος μεταφοράς. Και, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν αποκαλύπτεται πόσο θα ήταν αυτό το κόστος αν ο αγωγός μεταφοράς της Gazprom στη Βουλγαρία λειτουργούσε με το ίδιο νομικό καθεστώς του ΔΕΣΦΑ για παράδειγμα. Με άλλα λόγια οι κανονισμοί του ENTSO-G δεν ισχύουν βόρεια του Σιδηροκάστρου.
Πέραν του ότι το καθεστώς αυτό αντίκειται σε ολόκληρη την ενεργειακή νομοθεσία της ΕΕ και δημιουργεί συνθήκες αδιαφάνειας, το κύριο αποτέλεσμα είναι ένα: η Ελλάδα πληρώνει πολύ ακριβότερο αέριο σε σχέση με την κεντρική Ευρώπη αλλά και από την ίδια τη Βουλγαρία (με βάση τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το αέριο είναι 70% ακριβότερο στους οικιακούς πελάτες και 45% ακριβότερο στους βιομηχανικούς πελάτες όταν και οι δύο χώρες έχουν τον ίδιο προμηθευτή δηλαδή τη Gazprom).
Αποκλεισμός
Η κατάσταση αυτή όπως έχει διαμορφωθεί δεν επιτρέπει στην ελληνική αγορά να ανοίξει. Διαχρονικά έχουν γίνει προσπάθειες από έλληνες και ξένους εμπόρους αερίου, να μεταφέρουν έστω και μικρές ποσότητες φορτίων βάσης στην Ελλάδα. Η μόνιμη δικαιολογία της Βουλγαρικής πλευράς είναι ότι στη διασύνδεση Κουλάτα- Σιδηρόκαστρο διαθέτει μηδενική πρόσθετη δυναμικότητα για φορτία βάσης διότι όλη η δυναμικότητα είναι κατειλημμένη από τη Gazprom . Η ΡΑΕ και η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες να επιβάλλουν ένα σύστημα «διάθεσης δυναμικότητας» (capacity release program). Είναι όμως προφανές ότι αυτό δεν θα έχει κανένα πρακτικό αποτέλεσμα αν δεν κινητοποιηθούν οι Επιτροπές Ανταγωνισμού της Βουλγαρίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αφού από την ελληνική μεριά του αγωγού, υπάρχει χωρητικότητα.
Την ίδια στιγμή λοιπόν που οι Βρυξέλλες έχουν ανοίξει το φάκελο της Gazprom και εκδίδουν εκθέσεις θέτοντας ως προτεραιότητα την ασφάλεια προμήθειας και την κεντρική διαπραγμάτευση, η μοναδική και πιο κοντινή προοπτική οριζόντιας διασύνδεσης για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, είναι ο αγωγός TAP που θα είναι λειτουργικός στην πράξη το 2020.
Επομένως η εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και της πρόσβασης τρίτων σε εγκατεστημένους αγωγούς μεταφοράς, στο έδαφος της Βουλγαρίας, αποτελεί το κλειδί για την ενεργειακή ενοποίηση της Ευρώπης και τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς αερίου.
Υπό την έννοια αυτή, ο στόχος αυτός πρέπει να μπει σε πρώτη προτεραιότητα και να αναδειχθεί ως μείζων από την ελληνική κυβέρνηση, ώστε οι Βρυξέλλες να μπορέσουν να ανοίξουν το ενεργειακό «μαύρο κουτί» της Βουλγαρίας, να σταματήσει η καταστρατήγηση κάθε έννοιας ελεύθερου εμπορίου ενέργειας και να τερματιστούν οι προνομιακές σχέσεις και ταυτόχρονα να τεθεί επί τάπητος το μακροχρόνιο ζήτημα των μονοπωλιακών πρακτικών και της δεσπόζουσας θέσης σε περιφερειακό επίπεδο. Η εμπειρία των τελευταίων ετών έχει αποδείξει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να επιτευχθούν οι δύο βασικοί στόχοι της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής: η ασφαλής προμήθεια σε ανταγωνιστικές τιμές.
ΠΗΓΗ:energypress.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου