Επειτα από μήνες «πλάγιας» διπλωματίας, οι παραγωγοί κατέληξαν στη συμφωνία που σηματοδότησε την επιστροφή του ΟΠΕΚ, ακριβώς τη στιγμή που το καρτέλ θεωρούνταν ξεγραμμένο ως ανίκανο να δράσει συλλογικά.
Έπειτα από ένα διετές πείραμα με τις ελεύθερες αγορές, ο πόνος των χαμηλών τιμών του πετρελαίου ανάγκασε τους μεγαλύτερους παραγωγούς του κόσμου να ενώσουν τις δυνάμεις τους το 2016 και να αναχαιτίσουν έναν κορεσμό στην παγκόσμια προσφορά.
Ο ΟΠΕΚ, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες εκτός ΟΠΕΚ, κυρίως η Ρωσία, συμφώνησαν έπειτα από μήνες συζητήσεων και «πλάγιας» διπλωματίας να μειώσουν την παραγωγή για πρώτη φορά μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Οι τιμές δείχνουν έτοιμες να κλείσουν το έτος περίπου..
στα 55 δολάρια -δηλαδή σχεδόν στο διπλάσιο σε σχέση με τα χαμηλά 13 ετών των 27,10 δολαρίων που άγγιξε το Brent τον Ιανουάριο-, με τα hedge funds να είναι πιο αισιόδοξα για το πετρέλαιο από ποτέ. Όλο και περισσότεροι αναλυτές και επενδυτές πιστεύουν πως οι μειώσεις θα περιορίσουν τα αποθέματα, φέρνοντας πιο γρήγορα σε ισορροπία την προσφορά και τη ζήτηση το επόμενο έτος.
Έπειτα από μια κοπιαστική διαδικασία που κράτησε έναν χρόνο, ο ΟΠΕΚ επέστρεψε στην παγκόσμια σκηνή και η γεωπολιτική και πάλι παίζει σημαντικό ρόλο στη χάραξη πολιτικής για την αγορά πετρελαίου.
«Το 2016 είδαμε τον ΟΠΕΚ να επιστρέφει», επιβεβαιώνει ο Jason Bordoff του Κέντρου Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Κολούμπια. «Με μια απότομη αλλαγή σε σχέση με τα τελευταία δύο χρόνια, τα μέλη συνεργάστηκαν, έβαλαν παραγωγούς εκτός ΟΠΕΚ στην εξίσωση και οι προσπάθειές τους κατέληξαν σε δράση, που ήταν πιο σαφής και σοβαρή απ’ ό,τι περίμεναν οι περισσότεροι».
Αυτό αντανακλά τον πόνο που προκάλεσαν οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου. Ο προϋπολογισμός των πλούσιων σε πηγές κρατών έγινε κουρέλι, με τις διεθνείς πετρελαϊκές εταιρίες να μειώνουν τις επενδύσεις σε μελλοντική παραγωγή κατά δισεκατομμύρια δολάρια, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να παραμείνουν κερδοφόρες.
Ακόμη και η Σαουδική Αραβία, η οποία ηγήθηκε της κίνησης του καρτέλ τον Νοέμβριο του 2014 να συνεχίσει να αντλεί και να πιέζει τους αντιπάλους υψηλού κόστους, χαλάρωσε τον επιθετικό της τόνο. Προκάλεσε άλλους μεγάλους παραγωγούς πετρελαίου να συμμετάσχουν στην αναχαίτιση της παραγωγής, υποστηρίζοντας πως θα στηρίξει δράσεις υπέρ της τόνωσης των τιμών, αν κάνουν το ίδιο και οι αντίπαλοί της εντός και εκτός του καρτέλ, ιδιαίτερα η Ρωσία.
«Στήθηκε» επομένως το σκηνικό για την πρώτη μείωση παραγωγής του ΟΠΕΚ από το 2008 και μετά, αλλά και της πρώτης συνεργασίας με τη Ρωσία και άλλα μέλη εκτός Οργανισμού εδώ και 15 χρόνια. Αλλά μόνο σίγουρο δεν ήταν πως θα επιτευχθεί μια συμφωνία.
Καθώς το Ιράν ετοιμαζόταν να πλημμυρίσει μια υπερκορεσμένη αγορά πετρελαίου τον Ιανουάριο έπειτα από χρόνια υπό καθεστώς κυρώσεων, και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) προειδοποιούσε ότι η αγορά πετρελαίου θα μπορούσε να «πνιγεί στην υπερπροσφορά», ο υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας Αλεξάντερ Νόβακ υπαινίχθηκε πως ήταν έτοιμος να συναντηθεί με τον ΟΠΕΚ, για να συζητήσει σχετικά με πλαφόν στην παραγωγή.
«Το πρώτο βήμα για να επανέλθεις είναι να παραδεχθείς πως έχεις πρόβλημα», επισημαίνει ο Yasser Elguindi της Medley Global Advisers. «Το πιο σημαντικό γεγονός του 2016 ήταν η ικανότητα της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας να ξεπεράσουν τις τοπικές και πολιτικές τους διαφορές και (…) να αποπειραθούν να προσφέρουν ένα κατώτατο όριο στις τιμές του πετρελαίου».
Τον Φεβρουάριο και οι δύο χώρες -οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς πετρελαίου στον κόσμο- έφτασαν σε προκαταρκτική συμφωνία για πάγωμα της παραγωγής τους, σε περίπτωση που άλλοι μεγάλοι παραγωγοί συμμετάσχουν στην προσπάθεια. Εκείνη την περίοδο ο πρώην υπουργός Πετρελαίου του βασιλείου, ο Ali Al Naimi, έκανε έκκληση για «ξεκίνημα μιας διαδικασίας» -μία που θα κρατούσε μέχρι τονο Δεκέμβριο.
Ακόμη κι αφότου οι δημόσιοι υπαινιγμοί της Ρωσίας για στήριξη στη συμφωνία έγιναν πιο συχνοί, μια συμφωνία για αναχαίτιση της παραγωγής δεν κατάφερνε να επιτευχθεί.
Τον Απρίλιο οι διαπραγματεύσεις στην Ντόχα επάνω σε μια παγκόσμια συμφωνία για πάγωμα της παραγωγής εκτροχιάστηκαν την τελευταία στιγμή από τη Σαουδική Αραβία, η οποία απαίτησε τη συμμετοχή του πιο σκληρού τοπικού αντιπάλου της, του Ιράν. Η Τεχεράνη δεν ήταν έτοιμη να υπογράψει συμφωνία, τη στιγμή που εστίαζε στην τόνωση της παραγωγής της και την επιστροφή στις εξαγωγές των προ κυρώσεων επιπέδων. Η λύση αυτού του γρίφου θα μπορούσε να πάρει καιρό και θα δοκίμαζε την αποφασιστικότητα του ΟΠΕΚ.
«Ο τρόπος με τον οποίο απέτυχαν να φτάσουν σε συμφωνία είχε σημασία, γιατί υπαινισσόταν πως η διαμάχη Σαουδικής Αραβίας-Ιράν έπαιζε ρόλο», εξηγεί ο κ. Bordoff. «Το "καμπανάκι" ήρθε από ψηλά και μας θύμισε τον ρόλο της γεωπολιτικής στη θέσπιση πολιτικών για το πετρέλαιο».
Μέχρι την επόμενη συνεδρίαση του ΟΠΕΚ τον Ιούνιο, το καρτέλ παρέμεινε διχασμένο στο πώς να διαχειριστεί την αγορά πετρελαίου. Ο νέος υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας Khalid Al Falih -στενός συνεργάτης του ισχυρού αναπληρωτή υπουργού, πρίγκιπα Μοχάμεντ- εξέφρασε δημόσια την ανάγκη να «επιβλέψουμε ξανά την αγορά».
Ο Paul Horsnell, αναλυτής στην Standard Chartered για τα εμπορεύματα, τονίζει ότι ο κ. Falih μετατόπισε την προσοχή από το πάγωμα παραγωγής προς τις μειώσεις. «Η Σαουδική Αραβία σύντομα θα άρχιζε να σκέφτεται περιορισμό της παραγωγής».
Ακόμη και ενώ οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν, η Σαουδική Αραβία, οι σύμμαχοί της στον Κόλπο και το Ιράκ, ενίσχυαν την παραγωγή σε επίπεδα-ρεκόρ. Η Ρωσία διατηρούσε το μετα-σοβιετικό ρεκόρ.
Τον Σεπτέμβρη στην Αλγερία ήταν που ο ΟΠΕΚ κατάφερε να κλείσει μια προκαταρκτική συμφωνία για μείωση της παραγωγής. Οι κατακερματισμένες από τις συρράξεις Λιβύη και Νιγηρία θα εξαιρούνταν, ενώ στο Ιράν δόθηκε ειδική απαλλαγή. «Έπειτα από 2,5 χρόνια, ο ΟΠΕΚ έφτασε σε γενική συμφωνία ώστε να διαχειριστεί την αγορά», δήλωσε τότε ο Ιρανός υπουργός Πετρελαίου Bijan Zanganeh.
Υπήρχε ακόμη πολλή δουλειά, ωστόσο. Χρειάστηκαν μήνες μέχρι να σχεδιαστεί ο διαμοιρασμός των περικοπών, μια σημαντική αλλά δύσκολη διαδικασία που περιλάμβανε μυστικές διαπραγματεύσεις και παρέμβαση από τα υψηλά κλιμάκια της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν.
Πρόθυμη να διεκδικήσει την επιρροή της στη Μέση Ανατολή και να δει υψηλότερες τιμές στο πετρέλαιο, η Μόσχα ανέφερε ιδιωτικά ότι θα στηρίξει μια συμφωνία, αλλά έπρεπε πρώτα να δει δεσμεύσεις από τον ΟΠΕΚ.
Τελικά δεν θα υπήρχε συμφωνία, αν δεν είχε πιέσει η Σαουδική Αραβία. Η ανάγκη για υψηλότερες τιμές στο πετρέλαιο, ώστε να συντηρηθεί η κοινωνική δαπάνη και, ακόμη πιο σημαντικό, να χρηματοδοτηθούν τα σχέδια του πρίγκιπα Μοχάμεντ για οικονομική μεταρρύθμιση, εντέλει υπερίσχυσαν.
Σε αντάλλαγμα ώστε να επιβαρυνθεί με το μεγαλύτερο κομμάτι των μειώσεων, η Σαουδική Αραβία απαίτησε ένα επίσημο όριο στην παραγωγή του Ιράν, μειώσεις από άλλα μέρη του ΟΠΕΚ περιλαμβανομένου του Ιράκ, μια συμφωνία για το πώς θα υπολογιστούν οι μειώσεις για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση και, τέλος, τη διασφάλιση της συμμετοχής της Ρωσίας. Ολες αυτές οι προϋποθέσεις απαντήθηκαν, ακόμη και αν ο ΟΠΕΚ αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει «αλχημείες» για να «βγουν» τα νούμερα.
«Ο ΟΠΕΚ εξέπληξε πολλούς στην αγορά με το να φτάσει σε συμφωνία, ακριβώς τη στιγμή που θεωρούνταν ξεγραμμένος ως ανίκανος να δράσει συλλογικά», εξηγεί η Amrita Sen της Energy Aspects. «Αν και δεν αναμένουμε 100% συμμόρφωση, δεν πρέπει να υπάρξει αμφιβολία πως ο ΟΠΕΚ έχει πραγματικά επιστρέψει για τα καλά».
της Anjli Raval
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου