Η μάχη για την Bashneft

Από το energypress.gr
Τους τελευταίους μήνες η Bashneft, μια πετρελαϊκή εταιρεία με έδρα το Bashkortostan που ελέγχεται από τη ρωσική κυβέρνηση, βρέθηκε στο επίκεντρο ενός μεγάλου πολιτικού δράματος: η Rosneft, η μεγαλύτερη πετρελαϊκή της Ρωσίας, έχει θέσει στόχο να αποκτήσει την Bashneft, αλλά η κυβέρνηση δεν φαίνεται να μπορεί να αποφασίσει για το εάν η Rosneft έχει το δικαίωμα να ιδιωτικοποιήσει την εταιρεία. O Putin δεν έχει πάρει θέσει και ακύρωσε την ιδιωτικοποίηση, αφήνοντας μετέωρη την πετρελαϊκή ελίτ, και ολόκληρη τον κλάδο.

Η Bashneft έχει μια ταραχώδη ιστορία που χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν
ο Murtaza Rakhimov, ο πρώην πρόεδρος της Bashkortostan, ξεκίνησε να ιδιωτικοποιεί την εταιρεία. Ο γιος του Ural, διοίκησε την Bashneft για αρκετά χρόνια, αλλά αναγκάστηκε να την πουλήσει όταν ο πατέρας του έχασε την εύνοια του Κρεμλίνου. Ο Putin φαίνεται να έχει επιτρέψει στον Rakhimov να έχει μια εύκολη μετάβαση στην συνταξιοδότηση, με την προϋπόθεση ότι θα πουλήσει την Bashneft.

Βάλτε και τον Vladimir Yevtushenkov, έναν από τους πιο ισχυρούς επιχειρηματίες της Ρωσίας, του οποίου ο όμιλος Sistema αγόρασε ένα πλειοψηφικό μερίδιο στην εταιρεία από τον Rakhimov στο διάστημα 2005-2009. Αν και φαινόταν ότι η συμφωνία θα κυλούσε ομαλά, δεν ήταν σαφές εάν το αίτημα του Putin  να πουληθεί η εταιρεία, σήμαινε πως ο πρόεδρος ήθελε να επιστραφεί στο δημόσιο ή να πουληθεί σε ιδιώτη.

Με τον έναν την τον άλλο τρόπο, η εταιρεία έγινε περιουσία του κράτους πριν από καιρό: το φθινόπωρο του 2014 η Ερευνητική Επιτροπή ξεκίνησε μια έρευνα για τον Yevtushenkov. Όταν ξέσπασαν τα νέα ότι η Bashneft δεχόταν πιέσεις από τους siloviki –την σκληροπυρηνική ομάδα ασφαλείας στο Κρεμλίνο- ο γενικός εισαγγελέας προχώρησε στην κατάσχεση των μετοχών της εταιρείας.  Ο Yevtushenkov τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό και ελευθερώθηκε μόνο όταν οι μετοχές της εταιρείας του μεταβιβάστηκαν στην ρωσική κυβέρνηση.

Η προσωπική σχέση του Yevtushenkov με τον πρώην πρόεδρο και νυν πρωθυπουργό Dmitry Medvedev, ίσως να ήταν ένας παράγοντας για την πτώση του. Το 2010, κυκλοφόρησαν φήμες για τους στενούς δεσμούς της Sistema και του Medvedev. Ο επικεφαλής της Rosneft, Igor Sechin, ξεκίνησε να θεωρεί την Bashneft ως μια απειλή για την εταιρεία του, πολύ δε περισσότερο επειδή η Bashneft είχε αρχίσει να συνεργάζεται σε projects με την ανταγωνίστρια της Rosneft, Lukoil: Οι εταιρείες ξεκίνησαν να εργάζονται για την ανάπτυξη αποθεμάτων στις κοινοπραξίες Trebs και Titov, και εξέταζαν ακόμη και μια δευτερεύουσα δημόσια προσφορά.

Η πίεση στην Bashneft ασφαλώς αυξήθηκε όταν αποχώρησε από τη θέση του ο Medvedev. Κατά την έναρξη της τρίτης θητείας του Putin ως πρόεδρος, ο Alexander Popov, φίλος του Sechin ο οποίος ήταν επικεφαλής της ομοσπονδιακής υπηρεσίας για την χρήση υπεδάφους, αμφισβήτησε τη νομιμότητα των κοινοπραξιών Trebs και Titov. Μια σειρά από επίπονες δικαστικές διαδικασίες με στόχο τους μετόχους μειοψηφίας, ακολούθησαν σύντομα.

Μέχρι το 2013, φημολογούνταν ότι η Rosneft προσπαθούσε να αγοράσει τόσο την Bashneft όσο και την Lukoil, διότι υπήρχαν ανησυχίες ότι δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην κινεζική ζήτηση για πετρέλαιο. Η Rosneft το αρνήθηκε αυτό και ο Sechin στη συνέχεια διασκέδασε τις φήμες ότι είχε συμφέρον στην ομοσπονδιακή υπόθεση εναντίον της Sistema. Αυτό είναι ένα προφανές ψέμα. Ο Yevtushenkov δεν συνελήφθη και δικάστηκε χωρίς λόγο εξάλλου.

Ένα νέο κεφάλαιο στο δράμα της Bashneft άρχισε να ξετυλίγεται αυτό το καλοκαίρι. Στις 21 Ιουλίου το ειδησεογραφικό δίκτυο RBC ανακοίνωσε ότι ο Putin είχε απαγορεύσει τις κρατικές υπηρεσίες να εμπλακούν στην διαδικασία των δραστηριοτήτων. Την επόμενη ημέρα, ο εκπρόσωπος του Putin, Dmitry Peskov, δήλωσε πως υπήρξε μια "αποδοχή" ότι οι κρατικές επιχειρήσεις δεν θα συμμετέχουν στην ιδιωτικοποίηση.

Σχεδόν αμέσως μετά, ο τηλεοπτικός αστέρας Mikhail Leontyev υποστήριξε πως η Rosneft δεν ήταν μια κρατική εταιρεία διότι η κυβέρνηση επισήμως κατέχει ποσοστό μικρότερο του 1% στις μετοχές της εταιρείας. Στις 26 Ιουλίου ο Peskov, σαν να ακολουθούσε το παράδειγμα του Leontyev, μαλάκωσε την θέση του, υποστηρίζοντας ότι η Rosneft δεν ήταν "επισήμως" μια κρατική επιχείρηση. Λίγες ώρες αργότερα, ανακοινώθηκε ότι η Rosneft καταθέτει αίτημα εξαγοράς της Bashneft.

Αλλά στις 28 Ιουλίου, ο Andrey Belousov, ο οικονομικός βοηθός της προεδρίας, αντέδρασε δημοσίως στην εξαγορά: "είναι ανοησία για την Rosneft να συμμετάσχει, μια κρατική εταιρεία να συμμετέχει στον διαγωνισμό για την ιδιωτικοποίηση μιας άλλης". Στις 9 Αυγούστου, το Bloomberg News ανέφερε ότι ο Putin έχει απορρίψει τις κινήσεις του Sechin αναφορικά με την Bashneft. Την επόμενη ημέρα ωστόσο, η Vedomosti έγραψε ότι η Rosneft θα συμμετέχει "παρόλα αυτά".

"Παρόλα αυτά"-αυτό σημαίνει παρά τον Putin; Δεν ελέγχει πλέον ο Putin τους φίλους του; Το ίδιο ερώτημα μπορεί να ερωτηθεί με έναν άλλο τρόπο: γιατί δεν μπορεί ο πρόεδρος να βάλει ένα τέλος στην σύγχυση και να επιβεβαιώσει ότι η Rosneft δεν θα εξαγοράσει την Bashneft;

Το πρόβλημα είναι ότι ο Putin είναι απασχολημένος με την Συρία, την Τουρκία, την ομοσπονδιακή υπηρεσία ασφάλειας, τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου και σειρά άλλων θεμάτων. Προς το παρόν, το φλερτ του Putin έχει μειωθεί στο να διαβάζονται τα μηνύματα του προέδρου παρά να λαμβάνονται ρητές εντολές από άνωθεν. Για να δανειστούμε μία φράση από τον ποιητή Marshak, "οι πυροσβέστες ψάχνουν, η αστυνομία ψάχνει, ψάχνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά δεν μπορούν να ανακαλύψουν" την γνώμη του Putin για την Bashneft. Και πιθανότατα δεν θα τη βρουν ποτέ.

Το ζήτημα της Bashneft αναδεικνύει τα κύρια ρίσκα που οι επενδυτές –τόσο ξένοι και εγχώριοι- αντιμετωπίζουν στη σύγχρονη Ρωσία. Στο παρελθόν, οι επιχειρηματικές συμφωνίες θα μπορούσαν να διασφαλιστούν εάν ο Putin τις ενέκρινε προσωπικά. Τώρα, ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται να έχει σταματήσει να δίνει υποσχέσεις στον καθένα. Καμία συμφωνία δεν είναι ακλόνητη πλέον.

Όποιες καταλήξει να αγοράσει την Bashneft, πρέπει να θυμάται ότι η έγκριση του Putin μπορεί να μεταφραστεί με πολλούς τρόπους. Ο Putin είναι πολύ απασχολημένος και όταν ο επικεφαλής του κράτους είναι απασχολημένος, οι άνθρωποι που έχουν συνηθίσει στο status quo λαμβάνουν αποφάσεις για τους ίδιους. Ο κάθε ένας για τον εαυτό του.

(της Tatyana Stanovaya, Carnegie)