Στα προηγούμενα άρθρα αναλύσαμε πολλά και διαφορετικά θέματα: τα βασικά αίτια της πτώσης, τις θεωρίες πίσω από αυτή, τα κόστη παραγωγής, τα σενάρια για την μελλοντική πορεία των τιμών, τα συμπεράσματα που βγήκαν, και τέλος πως μπορούμε να επενδύσουμε στο νέο περιβάλλον τιμών. Θα ολοκληρώσω αυτή τη σειρά άρθρων απαντώντας στις ερωτήσεις των αναγνωστών. Οι αναγνώστες σωστά διέκριναν ότι διαμορφώνεται μια νέα ισορροπία στο χώρο και έθεσαν πολλές ερωτήσεις σχετικά. Πριν ξεκινήσω θέλω να τους ευχαριστήσω για την ανταποκρισή τους. Ο κύριος λόγος για τον οποίο γράφω αυτά τα άρθρα είναι για να ενημερώσω το ελληνικό κοινό για τα τεκταινόμενα στο χώρο της ενέργειας, μην διστάζετε να επικοινωνείτε μαζί μου ξανά και ξανά αν έχετε κι άλλες απορίες. Το επίπεδο των ερωτήσεων ήταν σε γενικές γραμμές πολύ καλό, εδώ επέλεξα αυτές που τέθηκαν τις περισσότερες φορές.
Μου ζητήθηκε να πω την άποψη μου για το ρόλο των επενδυτικών ταμείων (investment funds) στις διακυμάνσεις των τιμών των εμπορευμάτων. Υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία σε αυτό το θέμα, και οι απόψεις διίστανται σε μεγάλο βαθμό. Από τη μία μεριά υπάρχουν οι επικριτές της επέκτασης των funds στα εμπορεύματα (financialization). Πιστεύουν ότι πλέον οι τιμές έχουν απομακρυνθεί από τα θεμελιώδη και πρόκειται για φούσκα. Ενδεικτικά φέρουν σαν παράδειγμα ότι το open interest των WTI futures καθημερινά είναι πολλαπλάσιο της παραγωγής πετρελαίου των ΗΠΑ. Από την άλλη υπάρχουν οι υποστηρικτές, οι οποίοι βλέπουν με καλό μάτι την είσοδο των funds. Υποστηρίζουν ότι βελτιώνουν την ρευστότητα της αγοράς και είναι οι αντισυμβαλλόμενοι στην αντιστάθμιση κινδύνου (hedging) των παραγωγών. Προσωπικά είμαι της άποψης ότι η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Η αγορά σίγουρα χρειάζεται τα funds αλλά με μέτρο, για παράδειγμα αν μπουν όρια μεγέθους θέσεων (position limits) αυτό δεν θα βλάψει κανέναν. Η χωρίς όριο παρουσία των funds στα εμπορεύματα αυξάνει υπερβολικά την μεταβλητότητα κατά την διάρκεια απότομης ανόδου και πτώσης των τιμών. Όταν οι τιμές ανεβαίνουν τα funds στριμώχνονται για το ποιος θα πρωτομπεί κυνηγώντας τις γρήγορες αποδόσεις, επιταχύνοντας την άνοδο τιμών (Ιανουάριος-Ιούλιος 2008). Όταν οι τιμές πέφτουν τα funds στριμώχνονται στην έξοδο για να μειώσουν τις απώλειες τους, επιταχύνοντας την πτώση των τιμών (Αύγουστος-Δεκέμβριος 2014). Το θέμα είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και μάλλον αξίζει να το κοιτάξουμε με ξεχωριστό άρθρο.
Μου ζήτησαν να αξιολογήσω την επίδραση της πτώσης των τιμών στην οικονομία των ΗΠΑ αλλά και στην παγκόσμια οικονομία. Ξεκινώντας πρέπει να τονίσουμε ότι η άντληση πετρελαίου και αερίου στις ΗΠΑ είναι βασική δραστηριότητα της οικονομίας. Η πτώση θα έχει άμεσα κάποιες αρνητικές συνέπειες. Τ α στατιστικά δείχνουν ότι $1 από κάθε $8 που επενδύθηκαν στις ΗΠΑ το 2013 προήρθε από τον ενεργειακό κλάδο (~$159 δις). Επιπλέον $20 δις ήρθαν από υποστηρικτικές προς τον κλάδο δραστηριότητες, φθάνοντας την συνολική συμμετοχή της ενέργειας στο ΑΕΠ των ΗΠΑ σε ~13,5%. Το νούμερο αυτό το 2003 ήταν μόλις 5,3%, άρα είναι φανερή η επίδραση των υψηλών τιμών αλλά και της αλλαγής από την επανάσταση του σχιστόλιθου. Τα χρόνια των παχιών αγελάδων όμως πέρασαν και ήδη έχουν ανακοινωθεί μεγάλες περικοπές στους προϋπολογισμούς των εταιρειών του κλάδου. Οι περικοπές συνοδεύονται από απολύσεις, κλείσιμο γραφείων, και πτώση σε ανάγκες εστίασης και ταξιδίων. Φέτος εκτιμάται ότι η αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ των ΗΠΑ θα είναι της τάξεως του 0,5%. Ωστόσο οι ΗΠΑ είναι ακόμα εισαγωγέας πετρελαίου σε απόλυτη βάση (net importer). Οι χαμηλότερες τιμές σε βάθος χρόνου θα ευνοήσουν τους καταναλωτές. Οι καταναλωτές αποταμιεύουν τη διαφορά από τις χαμηλότερες τιμές στα βενζινάδικα. Δειλά δειλά έχει αρχίσει να παρατηρείται αύξηση στην κατανάλωση βενζίνης και στις πωλήσεις SUV και άλλων οχημάτων μεγάλου κυβισμού. Οι καταναλωτές θα ταξιδεύουν περισσότερο και θα ξοδεύουν τις αποταμιεύσεις τους, μοιράζοντας τα ωφέλη σε όλη την οικονομία. Μακροπρόθεσμα η θετική επίπτωση στο ΑΕΠ των ΗΠΑ θα είναι 1% ετησίως. Παγκοσμίως η θετική επίπτωση στο παγκόσμιο ΑΕΠ υπολογίζεται στο 1% επίσης, με μεγάλες κερδισμένες τις ασιατικές οικονομίες που είναι κυρίως εισαγωγείς.
Μια ερώτηση που επανήλθε αρκετές φορές ήταν ποιο συμφέρον έχει η Σαουδική Αραβία να ρίχνει τις τιμές. Για να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση χρησιμοποιώ πάντα δύο δηλώσεις από αξιωματούχους της ΣΑ. Σε μετάφραση, η πρώτη είναι (Yamani) “η λίθινη εποχή δεν τελείωσε από την έλλειψη λίθων, η εποχή του πετρελαίου δεν θα τελειώσει από την έλλειψη πετρελαίου”. Η δεύτερη είναι ακόμα πιο ξεκάθαρη (Naimi) “Υπάρχουν πολλές εξελίξεις στον ενεργειακό κλάδο, τεχνολογία και αποδοτικότητα... υπάρχει κάποιος μαύρος κύκνος τον οποίο αγνοούμε και θα κάνει την ζήτηση να εξαφανιστεί μέχρι το 2050;”. Ο φόβος της ΣΑ δεν είναι το φθηνό πετρέλαιο αλλά το ακριβό πετρέλαιο. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αφήσουν μακροπρόθεσμα την τιμή του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα, όπου θα απειλείται με αντικατάσταση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από μείωση της ζήτησης. Όπως είπα και στα προηγούμενα άρθρα, ούτε μπορούν να μείνουν άπρακτοι όταν βλέπουν το μερίδιο αγοράς τους να μειώνεται από παραγωγούς με υψηλό breakeven cost. Η ίδια η ΣΑ έχει breakeven cost σε χαμηλά επίπεδα, και σε συνδυσμό με το γεγονός ότι έχει πολύ χαμηλό κρατικό δανεισμό, μπορεί να αντέξει χαμηλές τιμές για μεγαλύτερο διάστημα από οποιονδήποτε άλλο παραγωγό.
Μια άλλη ερώτηση είχε να κάνει με τη Βενεζουέλα, σε ποια επίπεδα τιμών κάνει breakeven και αν κινδυνεύει με χρεωκοπία. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι το breakeven της Βενεζουέλας είναι περίπου στα $100-$120/βαρ. Προσοχή όμως γιατί εδώ μιλάμε για το κράτος και όχι την πετρελαϊκή εταιρεία (PVDSA), η οποία αν και κρατική είναι ξεχωριστή οντότητα όσο αφορά το δανεισμό. Προσωπικά, και χωρίς να είμαι τρέϊντερ ομολόγων, εκτιμώ ότι υπάρχει γύρω στο 50% πιθανότητα να χρεωκοπήσει η Βενεζουέλα (το κράτος) αν οι χαμηλές τιμές επιμείνουν για πάνω από 2 χρόνια. Αν ανακάμψουν νωρίτερα δεν νομίζω ότι υπάρχει κίνδυνος χρεωκοπίας. Βέβαια, λόγω της πολιτικής κατάστασης στην μετά-Τσάβες εποχή δεν πρέπει να αποκλείουμε τίποτα. Για την PVDSA νομίζω ότι ο κίνδυνος χρεωκοπίας είναι σαφώς μικρότερος αλλά όχι αμελητέος.
Κάποιοι αναγνώστες με ρώτησαν τι θα γίνει με τα ελληνικά κοιτάσματα πετρελαίου. Δεν είμαι ειδικός σε θέματα upstream και επιπλέον δεν έχω παρακολουθήσει την διαδικασία αδειοδοτήσεων από κοντά. Αυτό που μπορώ να πω σίγουρα είναι ότι οι προϋπολογισμοί έρευνας και παραγωγής παγκοσμίως μειώνονται δραματικά. Δεν εκπλήσσομαι καθόλου όταν βλέπω εταιρείες-γίγαντες όπως η Total να αποσύρονται από κάποια πρότζεκτ, ακόμα και αν έχουν ήδη επενδύσει κάποια εκατομμύρια ευρώ. Όπως έγραψα και στο προηγούμενο άρθρο, τα πιθανά κοιτάσματα στην Ελλάδα είναι στην πλειοψηφία τους είτε deepwater, offshore, ή απλά υψηλού breakeven cost. Συνεπώς είναι τα πρώτα τα οποία θυσιάζουν οι μεγάλες εταιρείες με παγκόσμιο πορτφόλιο. Δεν πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες ότι οι πολιτικές εξελίξεις φοβίζουν τους επενδυτές. Ο πετρελαϊκός κλάδος έχει παράδοση δεκαετιών στο να δραστηριοποιείται σε χώρες πολύ υψηλότερου επενδυτικού κινδύνου από την Ελλάδα (εμπόλεμες ζώνες, απόμακρες περιοχές, αρκτική ζώνη κτλ). Τα πράγματα είναι απλά, τα πιθανά πετρέλαια μας είναι ακριβά στην άντληση. Αν κάποτε αντληθούν οι μόνες που μπορούν να τα βγάλουν επικερδώς είναι οι μικρές και ευέλικτες εταιρείες.
Εδώ ολοκληρώνεται και το τέταρτο άρθρο. Δεν θα κουράσω άλλο τους αναγνώστες με το θέμα των τιμών. Στα επόμενα άρθρα θα ασχοληθούμε με ευρύτερα ενεργειακά θέματα, όπως γεωπολιτική της ενέργειας, στρατηγική αγωγών, ναυτιλία. Όπως πάντα, επικοινωνήστε μαζί μου και θα προσπαθήσω να απαντήσω άμεσα.
Παραπομπές:
- Societe Generale - Oil & Gas - The new world of oil at $55-65/bbl
- J.P. Morgan - Oil market outlook
- Barclays - Cross commodity themes and strategy
* Ο κ. Κυριάκος Μεζόπουλος είναι ναυλωτής στη ΒΡ. Αποτελεί ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Greek Energy Forum, του σύνδεσμου Ελλήνων και Κυπρίων επαγγελματιών στο χώρο της ενέργειας στο Λονδίνο. Οι απόψεις που εκφράζονται εδώ είναι αποκλειστικά δικές του
ΠΗΓΗ.capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου