Δυόμιση χρόνια μετά την επίσημη ανακοίνωση εντοπισμού φυσικού αερίου στο βυθοτεμάχιο 12 πολλά έχουν αλλάξει τόσο στην Κύπρο όσο και σε περιφερειακό επίπεδο αλλά και στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου.
Αναμφίβολα οι προσδοκίες ενόψει του δεύτερου κύκλου εξερεύνησης υδρογονανθράκων στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) προκαλούν ευφορία και αδημονία. Τα επόμενα δύο χρόνια θα αποτελέσουν τα πλέον καθοριστικά για το ενεργειακό (και οικονομικό) μέλλον της Κύπρου και όχι μόνο. Κατά την ίδια περίοδο σε Ευρωπαϊκό έδαφος, με εξαίρεση το Ηνωμένο Βασίλειο και την Πολωνία, δεν αναμένεται να υπάρξουν σοβαρές δραστηριότητες έρευνας υδρογονανθράκων για αύξηση των γηγενών αποθεμάτων.
Ως εκ τούτου η Κύπρος δυνητικά μπορεί να αποτελέσει τη χώρα που θα συνεισφέρει στην ενδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ μέσα από τον εντοπισμό σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου της τάξης των 50 με 60 τρισ. κυβικών ποδών (τκπ) ή 1,415 με 1,700 δισ. κυβικών μέτρων (δκμ). Το πρόσφατο ενδιαφέρον της Deutsche Bank και της κινεζικής CNOOC για το τερματικό υγροποίησης ανοίγουν επίσης νέες σημαντικές ευκαιρίες για την υλοποίηση των υποδομών και την εξεύρεση αγοραστών.
Ποιες ενεργειακές εξελίξεις όμως έχουν μεσολαβήσει από το τέλος του 2011 που να δικαιολογούν την ένταξη τους στους μελλοντικούς ενεργειακούς σχεδιασμούς; Ενώ οι αρχικές εκτιμήσεις έκαναν λόγο για μέσο όρο 7 τκπ, η τελευταία επικρατέστερη ποσότητα των 3,6 τκπ έχει ανατρέψει τους εξαγωγικούς σχεδιασμούς αφού έχει καταστήσει τη χερσαία μονάδα υγροποίησης οικονομικά ασύμφορη- τουλάχιστον προς το παρόν.
Συνεπακόλουθο της τάσης αύξησης του κόστους κατασκευής και λειτουργίας των τερματικών υγροποίησης είναι η αύξηση του μεγέθους της εξαγωγικής δυνατότητας των τραίνων παραγωγής (LNG trains) υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ). Με εξαίρεση το Κατάρ, το μέγεθος των τελευταίων τραίνων παραγωγής βρίσκεται γύρω στα 5,5 εκατ. τόνους ΥΦΑ ανά έτος. Παράλληλα με την αύξηση της παραγωγικής ικανότητας των μονάδων παραγωγής ΥΦΑ έχει διευρυνθεί και το μέγεθος των αποθεμάτων φυσικού αερίου που χρειάζονται για να δικαιολογηθεί μια τέτοια επένδυση μαμούθ.
Μια άλλη σημαντική εξέλιξη που έλαβε χώρα πρόσφατα είναι η κατασκευή της πρώτης πλωτής μονάδας υγροποίησης φυσικού αερίου γνωστή και ως FLNG (floating LNG) στον κόσμο. Αν και η εν λόγω μονάδα δεν έχει ακόμα αποπερατωθεί εντούτοις άνοιξε το δρόμο στην αξιοποίηση περισσότερων παγιδευμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου (stranded gas) και την εδραίωση της τεχνολογίας. Στο παρόν στάδιο η θαλάσσια υγροποίηση ΦΑ αποτελεί ίσως και την μοναδική οικονομικά εφικτή επιλογή για την εξαγωγή του φυσικού αερίου από το πεδίο «Αφροδίτη». Εκτός και αν υπάρξει κάποιας μορφή συνεργασία με το Ισραήλ για την δημιουργία κοινής χερσαία μονάδα υγροποίησης κοινοπραξία που φαντάζει απόμακρη στην παρούσα φάση.
Καίριας σημασίας επίσης αποτελεί η Ουκρανό-Ρωσική διαμάχη. Ο συσχετισμός της Ουκρανικής κρίσης με την Κύπρο εστιάζεται στον τομέα της ενίσχυσης της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ μέσω της παροχής Κυπριακού φυσικού αερίου προς χώρες της ΕΕ διευρύνοντας έτσι την ποικιλομορφία του ενεργειακού εφοδιασμού. Αυτή τη θέση ήδη υποστηρίζουν σθεναρά οι ΗΠΑ που αναζητούν εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου ως αντίβαρο στο Ρωσικό αέριο όχι μόνο για την ΕΕ αλλά και περιφερειακά. Ενδεικτικά ήταν και τα σχόλια του Αμερικανού αξιωματούχου στην ενεργειακή διπλωματία Έϊμος Χόκσταϊν που αποσύζευξε για πρώτη φορά το Κυπριακό Πρόβλημα από την ανάπτυξη των ενεργειακών πόρων της Κύπρου.
Η έγκριση από το Ισραήλ της εξαγωγής μέχρι και 40% των αποθεμάτων του σε φυσικό αέριο έδωσε το έναυσμα στις εταιρείες που κατέχουν τα δικαιώματα να αναζητήσουν τρόπους εξαγωγής του καυσίμου. Η σημαντικότερη κατ’αρχή συμφωνία με την BG για τη μεταφορά περίπου 3,6 τκπ από το Λεβιάθαν στην Αίγυπτο για υγροποίηση στο αδρανές τερματικό της τελευταίας εταιρείας, στην πόλη Ιτκού, δημιουργούν νέα δεδομένα για την Κύπρο. Είναι πλέον πασιφανές ότι οι ίδιες εταιρείες που δραστηριοποιούνται και στην Κύπρο έχουν επιλέξει τις πιο οικονομικά συμφέρουσες, χρονικά σύντομες και πολιτικά αποδεκτές λύσεις. Το Ισραηλινό φυσικό αέριο θα εξάγεται μέσω υποθαλάσσιων αγωγών στο Αιγυπτιακό έδαφος. Εντούτοις, παρά τις μεγάλες ανάγκες της χώρας σε φυσικό αέριο προς το παρόν το μεθάνιο δεν θα πωλείται στη ντόπια αγορά.
Πρακτικά αν υλοποιηθεί μια τέτοια συμφωνία, με την κίνηση τους οι εταιρείες διασφαλίζουν τα συμφέροντα τους αφαιρώντας μια επιλογή από την Κύπρο. Αξίζει να διευκρινιστεί ότι οποιαδήποτε επιχειρηματική πράξη των εταιρειών συναποφασίζεται από κοινού με το ανάδοχο κράτος. Από εμπορικής πλευράς οι εταιρείες ενεργούν από θέση ισχύος και συνήθως ηγούνται των επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.
Επίσης τα τελευταία δυόμιση χρόνια σε πολιτικό επίπεδο δεν υφίσταται πλέον η επιλογή της εξαγωγής φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας αφού έχει απορριφθεί κατηγορηματικά. Μια τέτοια σκέψη, αν και πολιτικά ανέφικτη, περιορίζει τη διαπραγματευτική ικανότητα της Κυπριακής πλευράς και αποκλείει την όδευση φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας προς την Τουρκική αγορά και την ΕΕ κατ’επέκταση. Παρά το διαμετακομιστικό κίνδυνο οι αγωγοί φυσικού αερίου παραμένουν πιο ανταγωνιστικοί σε οικονομικό επίπεδο σε σχέση με την υγροποίηση και έτσι δεν είναι σοφό να αποκλείονται από τις δυνητικές επιλογές.
Άλλη μια σημαντική εξέλιξη είναι μετά την επιβεβαιωτική γεώτρηση στο Αφροδίτη είναι ότι η Αίγυπτος παρόλο που διαθέτει 65 τκπ εγνωσμένων αποθεμάτων, με τη διακοπή των εξαγωγών της σε ΥΦΑ, έχει μετατραπεί από εξαγωγική σε εισαγωγική χώρα ΦΑ. Λαμβάνοντας υπόψη τις διαχρονικά καλές σχέσεις Κύπρου-Αιγύπτου, ίσως η Αίγυπτος να αποτελέσει ένα σημαντικό εμπορικό εταίρο για την Κύπρο που μπορεί να απορροφήσει σημαντικές ποσότητες Κυπριακού ΦΑ νοουμένου ότι θα διασφαλίζεται η αποπληρωμή των ποσοτήτων.
Στο μεσοδιάστημα επίσης έχουν εντοπιστεί ανακτήσιμες ποσότητες ΦΑ πέραν των 100 τκπ υπεράκτια της Μοζαμβίκης και Τανζανίας. Μάλιστα πολλές από τις εταιρείες που συμμετέχουν στις ανακαλύψεις είναι οι ίδιες που δραστηριοποιούνται και στην Κύπρο.
Η χρονική μετατόπιση του σταθμού υγροποίησης από το 2022 στο 2024 (ή και αργότερα) δύναται να συναντήσει αυξημένο ανταγωνισμό στις αγορές ΥΦΑ ειδικότερα στην Ασία καθώς η Αυστραλία μέχρι το 2018 εκτιμάται να εκτοπίσει το Κατάρ ως η μεγαλύτερη εξαγωγέας ΥΦΑ στον κόσμο. Η γεωγραφική εγγύτητα της Αυστραλίας με τις αγορές ΥΦΑ της Κίνας, Ιαπωνίας, Ινδίας, και Νότιας Κορέας της δίνουν συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω του χαμηλότερου κόστους μεταφοράς. Η ανοδική παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου σε συνάρτηση με τις εξαγωγικές προοπτικές ΥΦΑ από τις ΗΠΑ και τον Καναδά αναμένεται να μειώσουν τις τιμές του ΥΦΑ ειδικότερα προς τις μεγάλες αγορές της Ασίας και της ΕΕ. Ακόμα και αν οι χρονικές συγκυρίες δεν είναι με το μέρος μας, αισιόδοξη νότα παραμένουν οι προσπάθειες εντοπισμού πετρελαίου.
* Ο Κωνσταντίνος Χατζηστάσου είναι Λέκτορας Μηχανικής Επιστήμης, Παν. Λευκωσίας και Ερευνητής, Κοίος, Παν. Κύπρου
(philenews)
ΠΗΓΗ:energypress.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου