Μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν στην Έρευνα Υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, δείχνει ότι σε αυτή την επιχειρηματική δραστηριότητα η ΕΛΠΕ (παλαιότερα ΔΕΠ και ΔΕΠ –ΕΚΥ) αποτελεί διαχρονικά τον κινητήριο μοχλό στην Ελλάδα. Γεγονός αναμφισβήτητο, παρ’ όλο που η κρατική πολιτική δυστυχώς δεν ήταν πάντοτε ευνοϊκή σε ένα κλάδο που παγκοσμίως δημιουργεί τα μεγαλύτερα δημόσια έσοδα, με αποτέλεσμα..
η εταιρική στρατηγική να επηρεάζεται αντιστοίχως δεδομένου ότι οι επιχειρηματικές στρατηγικές και κινήσεις απαιτούν μακρόχρονο σχεδιασμό και δημιουργία υποδομών σε ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογικό εξοπλισμό με συνέπεια και συνέχεια στην υλοποίησή του, παρά τις όποιες πιθανές ενδιάμεσες αποτυχίες λόγω των εγγενών τεχνικών και εμπορικών κινδύνων.
1975 – 1998 ΔΕΠ και ΔΕΠ-ΕΚΥ: Το 1975 δημιουργείται η ΔΕΠ ΑΕ (Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου), μια πετρελαϊκή εταιρεία με υποδομές και στελέχωση διεθνούς επιπέδου και τα επόμενα είκοσι χρόνια το Ελληνικό Δημόσιο της παραχωρεί σταδιακά απευθείας δικαιώματα Έρευνας & Παραγωγής υδρογονανθράκων σε 24 διακριτές γεωγραφικές περιοχές της χώρας, στις οποίες γίνονται εντατικές συστηματικές έρευνες με χρηματοδότηση από το ΠΔΕ και τα κρατικά έσοδα από την παραγωγή πετρελαίου στο κοίτασμα του Πρίνου. Δημιουργείται τεχνογνωσία και καταρτίζονται δεκάδες γεωχημικές και γεωλογικές μελέτες, εκτελούνται γεωφυσικές εργασίες με καταγραφή / επεξεργασία / ερμηνεία 65.000 χλμ σεισμικών και 75 γεωτρήσεις, οι οποίες οδηγούν σε ανακάλυψη τριών οριακών κοιτασμάτων σε Επανομή, Κατάκολο και Αλυκές Ζακύνθου, αλλά κυρίως πιστοποιούν την ύπαρξη ενεργού πετρελαϊκού συστήματος σε ορισμένες περιοχές (Ιόνιο πέλαγος, χερσαία Δ. Ελλάδα, Β. Αιγαίο, Θρακικό Πέλαγος, Θράκη). Παράλληλα η εταιρεία ελέγχει, επ’ ονόματι του Ελληνικού Δημοσίου, τις εργασίες ανάπτυξης και παραγωγής του κοιτάσματος Πρίνου (πετρέλαιο) και Ν. Καβάλας (φυσικό αέριο) που εκτελεί κοινοπραξία διεθνών εταιρειών με κύριο εταίρο την καναδική Denison Mines.
Το 1986 ιδρύεται από τη ΔΕΠ ΑΕ η θυγατρική εταιρεία ΔΕΠ-ΕΚΥ ΑΕ (Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων), στην οποία μεταβιβάζει τα δικαιώματα και υποχρεώσεις της στον τομέα έρευνα και παραγωγή, ενώ η ΔΕΠ διατηρεί τα κρατικά έσοδα από την παραγωγή του Πρίνου. Δυστυχώς, από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 οι ερευνητικές εργασίες μειώνονται σταδιακά και συνεχίζονται μόνο σε ορισμένες επιλεγμένες περιοχές (χερσαία Δ. Ελλάδα, Ιόνιο, Θερμαϊκός), εξαιτίας της μη χρηματοδότησης από την μητρική εταιρεία χαρτοφυλακίου ΔΕΠ ενώ το ΠΔΕ διαθέτει πλέον ελάχιστα η ακόμη και μηδενικά κονδύλια στην ΔΕΠ-ΕΚΥ.
Ο Ν 2289/98 «περί υδρογονανθράκων», ενσωματώνει οδηγία της ΕΕ (94/22 EC) και επιτρέπει μόνο την «αυτοδύναμη» έρευνα στις 24 περιοχές που η ΔΕΠ-ΕΚΥ κατέχει δικαιώματα Ε&Π, αποκλείοντας έμμεσα την προσέλκυση εταίρων που είναι παγκοσμίως η συνήθης πρακτική προς επιμερισμό των τεχνικών και εμπορικών κινδύνων, ενώ παράλληλα θεσμοθετεί τη διεξαγωγή διεθνών διαγωνισμών από το Ελληνικό Δημόσιο για την παραχώρηση δικαιωμάτων σε νέες περιοχές. Το 1998 πραγματοποιείται με επιτυχία από τη ΔΕΠ-ΕΚΥ ο πρώτος διεθνής διαγωνισμός και υπογράφονται Συμβάσεις Μίσθωσης σε 4 περιοχές στη Δ. Ελλάδα, σε Ιωάννινα και ΒΔ Πελοπόννησο με τις Enterprise, MOL και σε Πατραϊκό και Αιτωλοακαρνανία με την Triton, ενώ σε όλες συμμετέχει ως εταίρος η ΔΕΠ-ΕΚΥ με 12%.
Τον Απρίλιο 1998 δημιουργείται η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε., που εισέρχεται στο ΧΑ, με συγχώνευση υπό την ΔΕΠ ΑΕ των κρατικών εταιριών στον τομέα του πετρελαίου (ΕΛΔΑ, ΕΛΔΙΧΗΜΑΚ, ΕΚΟ και ΔΕΠ-ΕΚΥ).
1999 – 2008 ΕΛΠΕ: Παρά τα αρχικά θετικά αποτελέσματα των ερευνών, ιδιαιτέρως στον Πατραϊκό (εντοπισμός γεωλογικής δομής προς γεώτρηση) και στα Ιωάννινα (γεώτρηση με θετικές ενδείξεις που διεκόπη λόγω ανυπέρβλητων τεχνικών δυσκολίων), οι ξένοι εταίροι αποχωρούν από τη Δ. Ελλάδα, λόγω εξαγορών τους από μεγαλύτερες εταιρείες (2000 – 2001 η Enterprise εξαγοράζεται από την Shell και η Triton από την Amerada Hess), ενώ η ΕΛΠΕ σε αυτή τη χρονική στιγμή δεν είναι σε θέση να συνεχίσει αυτοδύναμα τις έρευνες, με τελικό αποτέλεσμα να επιστραφούν στο Δημόσιο και οι 4 περιοχές στη Δ. Ελλάδα.
Την περίοδο 2002 – 2003 που η ΕΛΠΕ έχει χαράξει στρατηγική ανάπτυξης και επέκτασης του Ομίλου και προχωρεί σε επιλεγμένες εξαγορές στην διύλιση και εμπορία στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης (BP Κύπρου, JPK, OKTA κλπ), πραγματοποιούνται εντυπωσιακές κινήσεις και στην έρευνα πετρελαίου με την απόκτηση δικαιωμάτων σε Λιβύη, Αλβανία και Μαυροβούνιο (μέσω της εξαγοράς της JPK).
Από την άλλη πλευρά η Ελληνική Πολιτεία, παρά τις κατά καιρούς αιτήσεις από την ΕΛΠΕ, αρνείται διαχρονικά να προχωρήσει σε διεθνείς διαγωνισμούς, και τελικά το 2007 προχώρησε μονομερώς σε νομοθετική ανάκληση από την ΕΛΠΕ των δικαιωμάτων από όλες τις περιοχές της χώρας (εκτός από την παραχώρηση Θρακικού Πελάγους).
Η παρουσία της ΕΛΠΕ στο εξωτερικό, βάζει τις βάσεις συνεργασίας με διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες και η εταιρεία οδηγείται σε μια περίοδο μεγαλύτερης εξωστρέφειας (2005 – 2007) με την απόκτηση δύο περιοχών στην Αίγυπτο και την επιτυχή δημιουργία θυγατρικής εταιρείας με πλήρη στελέχωση και δομές operator. Παράλληλα στη Λιβύη εκτελούνται 26 γεωτρήσεις και ανακαλύπτονται για την ΕΛΠΕ 80 εκατ. βαρέλια απολήψιμα πλέον των ήδη υπαρχόντων 80 εκατ. βαρελιών (2006 – 2008). Οι συνολικές επενδύσεις της ΕΛΠΕ εκτός Ελλάδας σε έρευνα υδρογονανθράκων ξεπερνούν τα 220 εκατ. USD.
2009 – 2013 ΕΛΠΕ: Η ομάδα Ε&Π της ΕΛΠΕ, με την συσσωρευμένη πλέον διεθνή τεχνική και επιχειρηματική εμπειρία και έχοντας ως παρακαταθήκη την βαθειά γνώση της γεωλογία της Ελλάδος και της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Ευρώπης και Μεσογείου, συνεχίζει να εργάζεται συστηματικά και στοιχειοθετεί με αυστηρά κριτήρια επιχειρηματικές ευκαιρίες για περαιτέρω έρευνα στον ελλαδικό χώρο. Αυτά τα στοιχεία τίθενται υπόψιν της πολιτικής ηγεσίας ενώ και οι εργαζόμενοι (μέσω του συλλόγου ΠΣΕΕΠ) οργανώνουν συνέδριο τον Ιαν 2010 και πιέζουν για την δραστηριοποίηση του τομέα Ε&Π. Η πολιτεία, εν μέσω οικονομικής κρίσης αντιδρά θετικά και αποφασίζει να ασχοληθεί συστηματικά με την έρευνα υδρογονανθράκων, συνεργαζόμενη με την ΕΛΠΕ, επικαιροποιώντας το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο (Αύγουστος 2011, Ν 4001/11) που γίνεται πλέον ιδιαιτέρως ανταγωνιστικό, ιδρύοντας την ΕΔΕΥ ως κρατικό μοχλό προώθησης και ελέγχου (Οκτ 2011) και αποκτώντας νέα γεωφυσικά δεδομένα στο θαλάσσιο χώρο της Δ. Ελλάδας από τα σύνορα με την Αλβανία μέχρι την Κρήτη (PGS, 2012).
Η ΕΛΠΕ, διαθέτοντας πλέον σημαντικά τεχνικά και εμπορικά επιχειρήματα, πείθει το ΥΠΕΝ να προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό «open door» για τρεις περιοχές στη Δ. Ελλάδα που είχαν επιστραφεί στο παρελθόν (Ιωάννινα, Πατραϊκό και Κατάκολο). Η πετρελαϊκή αγορά ωστόσο διστάζει και δεν δείχνει ενδιαφέρον για τη χώρα παρά τις επίμονες προσπάθειες της ΕΛΠΕ, η οποία τελικά συμμετέχει στο διαγωνισμό (Ιουν 2012) αποκτώντας δικαιώματα στον Πατραϊκό ως operator διεθνούς κοινοπραξίας με Edison και Petroceltic (σήμερα κοινοπραξία από ΕΛΠΕ 50% operator και Edison 50%). Επίσης στο διαγωνισμό συμμετέχει και η Energean, η οποία έχει αποκτήσει και λειτουργεί επιτυχώς το κοίτασμα του Πρίνου και αποκτά πλέον δικαιώματα σε Ιωάννινα (σήμερα Repsol 60% operator, Energean 40%) και Κατάκολο (Energean 100%). Η ΕΔΕΥ προσπαθεί να λειτουργήσει ουσιαστικά, που το επιτυγχάνει εντυπωσιακά στις διαγωνιστικές διαδικασίες, όμως η απουσία στελέχωσης δεν της επιτρέπει να διαδραματίσει αποτελεσματικά τον ελεγκτικό της ρόλο.
2014 - σήμερα ΕΛΠΕ: Το Οκτ 2014 ολοκληρώνονται οι διαδικασίες του διαγωνισμού open door και η ΕΛΠΕ ξεκινά ερευνητικές εργασίες στον Πατραϊκό, μετά από σχεδόν 14 χρόνια σιωπής στον ελλαδικό χώρο. Παράλληλα η ΕΛΠΕ είναι σε θέση να ενσωματώσει στα ερευνητικά δεδομένα τα νέας τεχνολογίας θαλάσσια σεισμικά της PGS και διαμορφώνει μια αρκετά πλήρη εικόνα του πετρελαϊκού δυναμικού της χώρας (2014 - 2015), δημιουργώντας ένα ιδιαιτέρως σημαντικό και μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Αυτό το πλεονέκτημα σε συνδυασμό με την μετοχική σύνθεση του Ομίλου και την ισχυρή εμπορική και οικονομική του θέση, επέτρεπε στην εταιρία να αξιολογήσει και να επιλέξει επιχειρηματικές ευκαιρίες στον ελλαδικό χώρο με στόχο να προσελκύσει σημαντικούς διεθνείς εταίρους. Η ομάδα Ε&Π της ΕΛΠΕ διεξάγει μία μαραθώνια προσπάθεια προσέγγισης ξένων εταιρειών, δημιουργεί και υποστηρίζει τεχνικά και εμπορικά ενδιαφέρουσες γεωλογικές υποθέσεις και καταφέρνει να προσελκύσει το ενδιαφέρον σημαντικών πετρελαϊκών εταιρειών δημιουργώντας κοινοπραξίες (Statoil, Edison, ENEL, ExxonMobil, Total). Το Ελληνικό Δημόσιο (ΥΠΕΝ / ΕΔΕΥ) προκηρύττει δύο ακόμη διεθνείς διαγωνισμούς, ένα διαγωνισμό για τρεις χερσαίες περιοχές (Ιωάννινα, Αιτωλοακαρνανία, ΒΔ Πελοπόννησος) μετά από αίτηση της ENEL, που είναι σε κοινοπραξία με ΕΛΠΕ και Total, και ένα ακόμη διεθνή διαγωνισμό για είκοσι θαλάσσιες σε Ιόνιο Πέλαγος και Κρήτη (2014). Το διαμορφούμενο διεθνές αρνητικό επενδυτικό περιβάλλον στη χώρα, οδηγούν σε αποχώρηση των Total και ENEL από τον διαγωνισμό των χερσαίων (Ιαν 2015) και των Statoil (Δεκ 2014) και ExxonMobil (Μαρ 2015) από το διαγωνισμό των θαλασσίων. Το γεγονός όμως ότι η ΕΛΠΕ έχει προσελκύσει ξένες εταιρείες και έχει δημιουργήσει διεθνείς κοινοπραξίες οδηγεί την εταιρεία να υποβάλλει αυτοδύναμες προσφορές για δύο περιοχές στον διαγωνισμό για χερσαία (Άρτα – Πρέβεζα και ΒΔ Πελοπόννησο, Φεβ 2015) με ανταγωνιστή την Energean.
Η στροφή του Ομίλου το 2015 σε αναπτυξιακή εξωστρεφή στρατηγική διευκολύνει την υποβολή προσφορών στον διαγωνισμό για τις θαλάσσιες περιοχές με τρεις προσφορές, δύο για αυτοδύναμη έρευνα για τα blocks 1 και 10 και μια με Total 50%, operator, Edison 25% και ΕΛΠΕ 25% για το block 2 (Ιουλ 2015). Έτσι από το 2015 και εντεύθεν δημιουργούνται υποδομές σε προσωπικό και τεχνολογία, ενώ η ομάδα του Ε&Π έχει πλέον τη δυνατότητα και την ευχέρεια κινήσεων να δημιουργήσει το απαραίτητο τεχνικό υπόβαθρο με στόχο να προσελκύσει πάλι μεγάλες εταιρείες. Toν Φεβ 2016, με βάση τεχνική και επιχειρηματική πρόταση της ΕΛΠΕ δημιουργείται κοινοπραξία αρχικά με την Total (80%, operator, ΕΛΠΕ 20%), η οποία διευρύνεται τον Σεπ 2016 με την ExxonMobil (Total 40%, EM 40%, ΕΛΠΕ 20%). Η κοινοπραξία υποβάλλει αίτηση ενδιαφέροντος στο Ελληνικό Δημόσιο τον Μάιο 2017 για δύο εξαιρετικά μεγάλες περιοχές στην Κρήτη και προκηρύσσεται διεθνής διαγωνισμός στον οποίο συμμετέχει (Μαρ 2018). Παράλληλα η ΕΛΠΕ συνεργάζεται με τη Repsol και η νέα κοινοπραξία (Repsol 50% operator και ΕΛΠΕ 50%) υποβάλλει προσφορά για την περιοχή στο «Ιόνιο» (Μαρ 2018).
Έτσι η ΕΛΠΕ, παρά τις κρατικές παλινωδίες που επηρέαζαν τις γενικότερες στρατηγικές επιλογές της και τις επιχειρηματικές της κινήσεις, έχει τελικώς δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια ένα πολλά υποσχόμενο χαρτοφυλάκιο 10 επιλεγμένων περιοχών στον ελλαδικό χώρο για έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων, στο οποίο εκτιμάται ότι υπάρχουν προς ανακάλυψη σημαντικά εκμεταλλεύσιμα αποθέματα υδρογονανθράκων.
Η πολιτική ηγεσία, παρά τη διακηρυγμένη θέληση από όλες τις κυβερνήσεις από το 1975 μέχρι σήμερα, δεν έχει κατορθώσει να επιβάλλει τους αναγκαίους ρυθμούς στη διοικητική δομή που κινείται με αργούς ρυθμούς ενώ μέχρι πρόσφατα εξακολουθούσε να μην ασκείται ουσιαστικός τεχνικός και οικονομικός έλεγχος στις εταιρείες. Οι όψιμες αντιδράσεις, από οικολογικές οργανώσεις και τοπικά μικροσυμφέροντα, δημιουργούν ερωτηματικά για την προέλευση τους αφού στηρίζονται σε προφανή έωλα και αυθαίρετα επιχειρήματα, αλλά είναι σαφές ότι προκαλούν καθυστερήσεις στις ερευνητικές εργασίες ιδιαιτέρως στην Ήπειρο και ενδέχεται να δημιουργήσουν μελλοντικά και άλλες καθυστερήσεις, στην υλοποίηση ενός εθνικής εμβέλειας έργου, το οποίο σε θετική κατάληξη θα προσφέρει ιδιαιτέρως υψηλά έσοδα στο ασφαλιστικό και την τοπική αυτοδιοίκηση ενώ θα ενισχύσει πολλαπλά την εθνική οικονομία (θέσεις άμεσης και έμμεσης εργασίας, παράπλευρη βαρεία βιομηχανία σε κατασκευές, σωληνουργεία, ναυπηγοεπισκευαστική κλπ)
Είναι απολύτως σαφές ότι, οι έρευνες υδρογονανθράκων στη χώρα είναι διαχρονικά απολύτως συνυφασμένες με τις επενδυτικές κινήσεις της ΕΛΠΕ, δεδομένου ότι διαχρονικά η Ελληνική Πολιτεία, παρά ορισμένες θετικές αποσπασματικές ενέργειες, δεν κατάφερε να προσδώσει την απαιτούμενη δυναμική στο χώρο ούτε να προσελκύσει επενδυτές πέραν από εξαιρέσεις προς επιβεβαίωση του κανόνα. Από την άλλη πλευρά, όλες οι διεθνείς εταιρείες που ήλθαν στη χώρα ήταν μετά από ενέργειες της ΕΛΠΕ (Enterprise, MOL, Triton 1998) αλλά και αυτές που δραστηριοποιούνται σήμερα (Total, ExxonMobil, Repsol, Edison) είναι σε κοινοπραξίες με την ΕΛΠΕ, εμπιστεύονται πλήρως την εταιρία και επομένως βασίζονται και ακολουθούν τις κινήσεις μας. Επομένως, η ΕΛΠΕ είναι αυτή δίνει τον ρυθμό στην έρευνα υδρογονανθράκων στη χώρα, ολοκληρώνοντας τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της και συνεχίζοντας την επενδυτική της προσπάθεια, ενώ οφείλει να πιέζει το Ελληνικό Δημόσιο (ΥΠΕΝ, ΕΔΕΥ, ΥΠΟ) και την τοπική αυτοδιοίκηση να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Η ΕΛΠΕ έχει επίσης αποδείξει έμπρακτα ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι απαράβατος όρος σε όλες τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες, η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί τον πυρήνα της λειτουργίας της και η συνεργασία και υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών με τις τοπικές κοινωνίες είναι και πέραν πάσης αμφισβήτησης.
*Ο Γιάννης Γρηγορίου, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΛΠΕ Upstream ΑΕ
*Το άρθρο περιλαμβάνεται στην έκδοση GREEK ENERGY 2019 που κυκλοφορεί για 8η συνεχή χρονιά το επιτελείο του energypress
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου