Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το εργασιακό άγχος συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων προκλήσεων στον τομέα της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας. Επηρεάζουν σημαντικά την υγεία των ατόμων, των επιχειρήσεων και των εθνικών οικονομιών.
Το άγχος θεωρείται από τους μισούς περίπου ευρωπαίους εργαζόμενους σύνηθες φαινόμενο στον χώρο εργασίας τους και ευθύνεται περίπου για τις μισές χαμένες εργάσιμες ημέρες. Τα άτομα που πάσχουν από άγχος συνήθως παρεξηγούνται ή στιγματίζονται, όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα ζητήματα που αφορούν την ψυχική υγεία. Εντούτοις, όταν οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το άγχος αντιμετωπίζονται ως οργανωτικό ζήτημα και όχι ως προσωπική αδυναμία, μπορούν να είναι εξίσου διαχειρίσιμοι με οποιονδήποτε άλλο κίνδυνο για..
την ασφάλεια και την υγεία στον χώρο εργασίας.
Τι είναι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το άγχος;
Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι προκύπτουν από προβληματικό σχεδιασμό, οργάνωση και διαχείριση της εργασίας, καθώς και από μη υγιές κοινωνικό πλαίσιο της εργασίας και ενδέχεται να οδηγήσουν σε αρνητικά ψυχολογικά, σωματικά και κοινωνικά αποτελέσματα, όπως εργασιακό άγχος, εργασιακή εξουθένωση ή κατάθλιψη. Ορισμένα παραδείγματα συνθηκών εργασίας που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ψυχοκοινωνικούς κινδύνους είναι τα εξής:
υπερβολικός φόρτος εργασίας·
αντικρουόμενες απαιτήσεις και ασάφειες όσον αφορά τον ρόλο του εργαζόμενου·
έλλειψη συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν τον εργαζόμενο και έλλειψη επιρροής στον τρόπο διεξαγωγής της εργασίας·
κακή διαχείριση των οργανωτικών αλλαγών, εργασιακή ανασφάλεια·
αναποτελεσματική επικοινωνία, έλλειψη υποστήριξης από τη διοίκηση ή τους συναδέλφους·
ψυχολογική και σεξουαλική παρενόχληση, βία που ασκείται από τρίτους.
Όταν αναλογιζόμαστε τις απαιτήσεις της θέσης εργασίας, είναι σημαντικό να μην συγχέουμε τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους όπως ο υπερβολικός φόρτος εργασίας με καταστάσεις οι οποίες, παρά το γεγονός ότι είναι απαιτητικές και ενίοτε δύσκολες, χαρακτηρίζονται από υποστηρικτικό περιβάλλον εργασίας το οποίο παρέχει κίνητρα και σωστή κατάρτιση στους εργαζόμενους προκειμένου να αποδώσουν το μέγιστο των ικανοτήτων τους. Το υγιές ψυχοκοινωνικό περιβάλλον αυξάνει την απόδοση και την προσωπική ανάπτυξη, καθώς και την ψυχική και σωματική ευεξία των εργαζομένων.
Οι εργαζόμενοι βιώνουν κρίσεις άγχους όταν οι απαιτήσεις της εργασίας τους είναι υπερβολικές και υπερβαίνουν την ικανότητά τους να τις αντιμετωπίσουν. Πέραν των προβλημάτων ψυχικής υγείας, οι εργαζόμενοι που πάσχουν από παρατεταμένο άγχος κινδυνεύουν να εμφανίσουν σοβαρά σωματικά προβλήματα υγείας, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις ή μυοσκελετικά προβλήματα.
Σε επίπεδο οργανισμού ή επιχείρησης, οι αρνητικές συνέπειες μπορεί να περιλαμβάνουν κακή συνολική επιχειρηματική απόδοση, αυξημένο ποσοστό απουσίας από την εργασία, τυπική παρουσία στην εργασία (περιπτώσεις εργαζομένων που εμφανίζονται στην εργασία τους ενώ είναι άρρωστοι και δεν μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά) και αυξημένα ποσοστά ατυχημάτων και τραυματισμών. Οι απουσίες που συνδέονται με το άγχος τείνουν να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια από τις απουσίες που συνδέονται με άλλες αιτίες και το εργασιακό άγχος μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των ποσοστών πρόωρης συνταξιοδότησης. Το κόστος για τις επιχειρήσεις και την κοινωνία εκτιμάται ότι είναι σημαντικό και ανέρχεται σε δισεκατομμύρια ευρώ σε εθνικό επίπεδο.
Πόσο σημαντικό είναι το πρόβλημα;
Ευρωπαϊκή δημοσκόπηση που διενήργησε ο EU-OSHAδείχνει ότι σχεδόν το ήμισυ των εργαζομένων πιστεύει ότι το εργασιακό άγχος αποτελεί συνηθισμένη κατάσταση στον χώρο εργασίας τους. Μεταξύ των συχνότερα αναφερόμενων αιτιών εργασιακού άγχους περιλαμβάνονται η εργασιακή αναδιοργάνωση ή η εργασιακή ανασφάλεια, η υπερωριακή απασχόληση ή ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, καθώς και η παρενόχληση και η βία στην εργασία. Ο EU-OSHA παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα πρόσφατα στοιχεία και τα αποτελέσματα ερευνών που αφορούν τη συχνότητα εμφάνισης και τις επιπτώσεις του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην ασφάλεια και την υγεία.
Μια προληπτική, ολιστική και συστηματική προσέγγιση της διαχείρισης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων θεωρείται ότι διασφαλίζει τα βέλτιστα αποτελέσματα. Η διενερεργούμενη από τον EU-OSHA έρευνα για τους νέους και τους αναδυόμενους κινδύνους στις επιχειρήσεις (ESENER) εξετάζει τις απόψεις που διατυπώνονται και τα μέτρα που λαμβάνονται στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις για τη διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων. Ειδικότερα, εντοπίζει τα βασικά κίνητρα για την ανάληψη δράσης, τα βασικά εμπόδια και τις ανάγκες στήριξης. Η έρευνα δείχνει ότι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι θεωρούνται πιο ακανθώδες και πιο δύσκολα διαχειρίσιμο πρόβλημα σε σχέση με τους «παραδοσιακούς» κινδύνους επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας. Επιβάλλεται η ευαισθητοποίηση και η δημιουργία απλών, πρακτικών εργαλείων που θα διευκολύνουν την αντιμετώπιση του εργασιακού άγχους, της βίας και της παρενόχλησης.
Τι μπορεί να γίνει για την πρόληψη και τη διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων;
Με την κατάλληλη προσέγγιση, μπορεί να επιτευχθεί η πρόληψη και η επιτυχής διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και του εργασιακού άγχους, ανεξάρτητα από το μέγεθος ή τον τύπο της επιχείρησης. Μπορούν να αντιμετωπιστούν με τον ίδιο λογικό και συστηματικό τρόπο όπως και οι υπόλοιποι κίνδυνοι για την ασφάλεια και την υγεία στον χώρο εργασίας.
Η διαχείριση του άγχους, εκτός από ηθική υποχρέωση και καλή επένδυση για τους εργοδότες, αποτελεί και νομική επιταγή που προβλέπεται στην οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ και υποστηρίζεται από τις συμφωνίες-πλαίσια μεταξύ των κοινωνικών εταίρων σχετικά με το εργασιακό άγχος και την παρενόχληση και τη βία στην εργασία.
Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ψυχική υγεία και ευημερία αναγνωρίζει τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις και τις αυξανόμενες πιέσεις στον χώρο εργασίας και ενθαρρύνει τους εργοδότες να εφαρμόζουν πρόσθετα, προαιρετικά μέτρα για την προαγωγή της ψυχικής ευεξίας.
Παρόλο που οι εργοδότες έχουν νομική υποχρέωση να διασφαλίζουν την αποτελεσματική αξιολόγηση και τον έλεγχο των κινδύνων στον χώρο εργασίας, η συμμετοχή των εργαζομένων είναι εξίσου αναγκαία. Οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους έχουν την καλύτερη αντίληψη των προβλημάτων που μπορούν να προκύψουν στον χώρο εργασίας τους. Η συμμετοχή τους διασφαλίζει ότι τα μέτρα που τίθενται σε εφαρμογή είναι κατάλληλα και αποτελεσματικά.
Ο EU-OSHA παρέχει πλούσιο υλικό με πληροφορίες και πρακτικές συμβουλές σχετικά με την αναγνώριση, την πρόληψη και τη διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και του εργασιακού άγχους.
Η σελίδα διατίθεται επίσης στα: Language free
Άρθρα OSHwiki
Work-related stress: Nature and management
Juliet Hassard and Tom Cox, Birkbeck College, University of London
It is widely recognised that work-related stress is one of the major contemporary challenges facing occupational health and safety. It is commonly understood that a need for stress prevention activities is prevalent in all European countries and across all types of organisations. This article will summarise the key issues in relation to work-related stress and will discuss how stress at work can best be managed.
Διαβάστε το πλήρες άρθρο στη σελίδα OSHWiki
Psychosocial risks and workers health
Marlen Hupke, Institute for Occupational Safety and Health of the German Social Accident Insurance
In recent decades significant changes, closely related to the manner in which work is organised and managed, have taken place in the world of work; resulting in many emerging risks and new challenges faced by the field of occupational health and safety. Psychosocial risks have been identified as one of these key emerging risks. This article aims to give an overview on the theoretical background and current empirical findings regarding psychosocial risks, and their associated negative health outcomes for both the individual and the organisation.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου