Η τέχνη και η έρευνα για υδρογονάνθρακες έχουν κάτι κοινό. Απαιτούν επιμονή και αγάπη για το αντικείμενο. Αν και αυτό ακούγεται οξύμωρο όταν μιλάμε για πετρέλαια η επιμονή και η υπομονή φέρνουν την Ελλάδα από το «απόλυτο μηδέν» σε ένα θετικό πρώτο βήμα. Ο Dr. Μάριος Πατσουλές, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΕΤΙ), αποτελεί ανιπροσωπευτικό πρεσβευτή της ρήσης «όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος». Γνωστός από το τεράστιο επιστημονικό του έργο, την εμπειρία του σε ΗΠΑ και Ευρώπη αλλά και την Ελλάδα (την οποία συνεχώς επαναλαμβάνει ότι ..
αγαπά πολύ και για αυτό θεωρεί καθήκον του να την βοηθήσει μεταλαμπαδεύοντας γνώση και εμπειρία στους νεότερους), μιλάει για τις προοπτικές της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη χώρα αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά «στη χώρα μας, η συνέχεια της έρευνας σταματάει με την πτώση της κάθε κυβέρνησης» και επισημαίνει ότι «ενώ κάποτε κάναμε σεμινάρια στην Κύπρο για να τους δείξουμε τι πρέπει να κάνουν για την έρευνα πετρελαίου, τώρα θέλουμε εμείς την βοήθειά τους». Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε στο insider.gr και την Πένη Χαλάτση.
Πώς θα αξιολογούσατε την πορεία των ερευνών υδρογονανθράκων στην Ελλάδα;
Πρόκειται για έναν πολύπαθο τομέα στην Ελλάδα ο οποίος, όπως και αρκετοί άλλοι, καθυτερεί να «πάρει μπροστά». Έχουν δαπανηθεί δισεκατομμύρια δραχμών στο παρελθόν, και τα τόσο σπουδαία δεδομένα που είχαμε στη διάθεσή μας, αντί να αξιολογούνται σε μια διαρκή βάση, τόσο από επιστήμονες του πετρελαίου, όσο και από τα Πανεπιστήμια, «όλα βρίσκονται εν υπνώσει» και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για να κινητοποιήσουν τη διεθνή και εγχώρια αγορά. Βέβαια, το αντικείμενο αυτό, της Εξερεύνησης & Παραγωγής Υδρογονανθράκων (Ε&Π - Υ/Α), εκτός του ότι αποτελεί ένα υψηλής τεχνολογίας και επιστήμης αντικείμενο, συνδυάζει και απόρρητα δεδομένα, αφού πρόκειται για βιομηχανική έρευνα με εφαρμογές που μπορούν να αποφέρουν κέρδη μέχρι και 450% στα κεφάλαια που επενδύονται (που επίσης είναι υψηλής έντασης).
Όλα αυτά, που δυστυχώς, δεν προλαβαίνει καμία κυβέρνηση -στην Ελλάδα βέβαια, γιατί αλλού, έχουν ήδη εξαντληθεί τα κοιτάσματα- να αξιοποιήσει, παρά τις έντονες προσπάθειες των ειδικών γεω-επιστημόνων, δεν έχουν καταφέρει ακόμη να τα εντάξουν σε έναν σχεδιασμό αξιολόγησης και ανάπτυξης, όπως, εδώ και δεκαετίες εφαρμόζουν οι άλλες χώρες.
Είναι τόσο δύσκολο να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος; Από πολιτικής άποψης, ναι. Είναι αδύνατος, όπως έχει αποδείξει η πολυετής εμπειρία μας και η θέση της χώρας μας, ανάμεσα στις εκατοντάδες άλλες. Η βλάβη του συστήματος, οφείλεται καθαρά στην ανυπαρξία σχεδιασμού ανάπτυξης υδρογονανθράκων της χώρας. Μιας πολυετούς διαδικασίας, που πέρα από τα υψηλά κονδύλια, απαιτεί και υγιείς υποδομές, οι οποίες θα πρέπει να υποστηρίζονται διαχρονικά, από κάθε κυβέρνηση. Στη χώρα μας, η συνέχεια της έρευνας σταματάει με τη πτώση της κάθε κυβέρνησης. Συνεπώς η αποτυχία, οφείλεται καθαρά στην ανυπαρξία της συνέχειας, ώστε να ολοκληρωθούν τα απαιτούμενα προγράμματα.
Από την πλευρά της βιομηχανίας του πετρελαίου, ο στόχος αυτός δεν θεωρείται δύσκολος, δεδομένου ότι χιλιάδες παραδείγματα ανά τον κόσμο, έχουν περίτρανα αποδείξει την επιτυχή έκβαση των ερευνών, ακόμη και στα πλέον αφιλόξενα περιβάλλοντα, όπως είναι π.χ. η έρημος Σαχάρα, ή οι υπερβόρειοι παγωμένοι ωκεανοί.
Δεν θα πρέπει να πλατειάσουμε άλλο στο θέμα και θα περιοριστώ σε ένα απλό σχηματικό διάγραμμα που παρουσίασα στο 2ο Συνέδριο Πετρελαίου στις 8 Ιουνίου, στην Αθήνα. Ένα από τα βασικά ερωτήματα του Συνεδρίου ήταν το : "τί έπρεπε να κάνουμε και δεν το κάναμε".
Στο διάγραμμα αυτό, εμφανίζεται ουσιαστικά η μέχρι τώρα πορεία της Ε&Π - Υ/Α στην Ελλάδα, με πολλά σκαμπανεβάσματα (στο κάτω μέρος της παράστασης). Με βάσει αυτό, θα έλεγα ότι σημαντικός παράγοντας είναι η «ασυνέχεια», η οποία σκότωσε επανειλημμένα την έρευνα. Υπό γωνία 45 περίπου μοιρών, παρουσιάζω αυτό που θα έπρεπε να είχαμε κάνει: την ανάπτυξη. Αυτό που ακούμε συνέχεια από τα στόματα όλων των γενεών πολιτικών, αλλά δεν το βλέπουμε. Τι θα έπρεπε να κάνουμε λοιπόν για να δούμε αληθινή ανάπτυξη; Είναι δυνατόν να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο, αφού μας λείπει και η τεχνολογία και τα υψηλά κεφάλαια που απαιτούνται για τόσο μεγάλα και μακροχρόνια έργα; (ένα τέτοιο έργο, μπορεί να διαρκέσει από 10 ως 30 και 40 χρόνια γεωλογικών αναζητήσεων και γεωφυσικών διασκοπήσεων συν(+) μια μεγάλη χρονική διάρκεια για τους γύρους παραχωρήσεων, διαβουλεύσεων με τοπικές κοινωνίες, περιβαλλοντικές μελέτες και αδειοδοτήσεις, μέχρι την πρώτη ερευνητική γεώτρηση που πιθανόν, να οδηγήσει στην ανάπτυξη και παραγωγή του κοιτάσματος για μια νέα περίοδο, ακόμη 30 έως 50 έτη).
Ένα άλλο σημαντικότατο συμπέρασμα που συνάγεται από το ανωτέρω διάγραμμα, είναι το γεγονός ότι, αν λάβουμε υπόψη τα εμβαδά των μέχρι τώρα δραστηριοτήτων της Ε&Π - Υ/Α στην χώρα μας και συγκρίνουμε με το εμβαδόν -των όσων θα έπρεπε να κάνουμε- κάτω από την "καμπύλη" των περίπου 45 μοιρών, θα καταλάβουμε ότι έπρεπε να είχαμε δουλέψει περίπου 10 φορές περισσότερο και έπρεπε να είχαμε δαπανήσει ανάλογα πολλαπλάσια κονδύλια για κάποιες επιτυχείς ανακαλύψεις, που θα μας έδιναν πίσω το μεγαλύτερο μέρος των δαπανηθέντων πόρων...
Πάμε λοιπόν στην απλή και έξυπνη διαδικασία "Δημιουργίας Αληθινής Ανάπτυξης", που εφαρμόζεται διεθνώς με απόλυτη επιτυχία:
Τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ), έπεισαν την Exxon Mobil & Total να διαθέσουν τα μεγάλα κονδύλια για ανάπτυξη μιας από τις πλέον δύσκολες περιοχές της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της χώρας μας. Όχι απλά και με το μαγικό ραβδάκι. Έγινε δουλειά και προσπάθειες ετών. Να είστε βέβαιοι ότι οι εμπλεκόμενες εταιρείες, δεν θα σταματήσουν εκεί. Και στο σημείο που θα τρυπήσουν αν δεν βρουν πετρέλαιο ή αέριο, θα έχουν συλλέξει τόσο σημαντικά στοιχεία και δεδομένα, μέσω των οποίων θα προσανατολιστούν καλύτερα για τους επόμενους στόχους. Έχει έρθει η ώρα της Μεσογείου. Οι τεχνολογίες γεωτρήσεων σε βαθιές θάλασσες, είναι εδώ με εξαιρετικά επιτυχημένες εφαρμογές. Η ανάπτυξη είναι εδώ, με χρηματοδοτήσεις ξένων και τεχνογνωσία Ελλήνων γεω-επιστημόνων. Ευτυχώς, που σημαντικός αρωγός σε όλες ετούτες τις διαδικασίες είναι και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και κυρίως η ΕΔΕΥ, που με το νέο αίμα της, έρχεται να μας εκπλήξει.
Αυτή τη στιγμή σε τι στάδιο θεωρείτε ότι βρισκόμαστε;
Όπως θα δείτε από το διάγραμμα, βρισκόμαστε σαφώς σε πορεία ανόδου κι ευχόμαστε να πάνε όλα καλά και να έχουμε επιτυχίες. Όμως, αν παρατηρήσετε το μπλε τρίγωνο, στη μέση περίπου του άξονα του χρόνου, θα διαπιστώσετε ότι, αμέσως μετά τον α’ γύρο παραχωρήσεων, που θεωρήθηκε σαφώς επιτυχημένος, το 2000 περίπου είχε έρθει η απόλυτη πτώση των δραστηριοτήτων και είχε φυσικά καταργηθεί και η ΔΕΠ-ΕΚΥ, η τότε Κρατική Εταιρεία που διαχειριζόταν τα δικαιώματα του Δημοσίου, όπως σήμερα η ΕΔΕΥ. Αμέσως μετά ακολούθησε μια περίοδος με βαριά ταφόπλακα πάνω από την Έρευνα Υδρογονανθράκων. Το παράδοξο είναι ότι τότε όλα έτρεχαν εξαιρετικά και ήμασταν αισιόδοξοι, και ξαφνικά επιστρέψαμε στο «απόλυτο τίποτα». Αυτό προφανώς οφειλόταν σε λάθη και παραλείψεις, υπαναχωρήσεις και αστοχίες απ’ όλες τις πλευρές. Το αποτέλεσμα ήταν τουλάχιστον απογοητευτικό για αυτό απαιτείται προσοχή για να μην δούμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται. Ειδικά τώρα που ενδιαφέροντα και άλλοι για έρευνες στον ελληνικό χώρο, ένας λάθος χειρισμός ή ένας κακός συντονισμός μπορεί να μας κάνει «να χάσουμε για πάντα το τραίνο».
Τι πρέπει να γίνει για να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος;
Είπαμε μερικά πράγματα στο 2ο συνέδριο για το πετρέλαιο του οποίου συνδιοργανωτής ήταν και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΕΤΙ) . Θα περιγράψω κάποια ακόμη στα πρακτικά που άρχισα κιόλας να προετοιμάζω, αν και δεν σας κρύβω ότι έτσι «μπαίνουμε στα μυστικά του επαγγέλματος». Υπάρχουν θέματα τα οποία σαφώς δεν είναι ανακοινώσιμα. Θα προτιμούσα να κάνω Consultancy στο Υπουργείο, κάτι το οποίο έχω κατά καιρούς κάνει και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αυτή τη φορά μέσω του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού & Τεχνολογικού Ινστιτούτου, ώστε μια τόσο βαριά εμπειρία να μην χαθεί. Είχα εξηγήσει και στον πρώην υπουργό καθηγητή Μανιάτη, ότι είχα έτοιμο Business Plan για την ανάπτυξη του ομολογουμένως δύσκολου και αδικημένου αυτού κλάδου, αλλά πίστευε κι εκείνος, όπως και όλοι οι πολιτικοί που ασχολούνται με το θέμα, ότι θα προλάβουν να καταλάβουν το αντικείμενο και να εφαρμόσουν το "Best Practice". Όμως ο κλάδος δεν δουλεύει έτσι. Απαιτείται η γνώση και η εμπειρία των ειδικών επιστημόνων. Πρέπει οι κυβερνήσεις όχι απλώς να τους ακούν αλλά να προσπαθήσουν να εφαρμόσουν στην πράξη τις στρατηγικές που προτείνουν άνθρωποι που διαθέτουν συνδυαστικά εμπειρία από το εσωτερικό και το εξωτερικό. Αλλιώς θα υπάρξουν καταστροφικές αστοχίες, αστοχίες που μας άφησαν «πίσω» στον τομέα των υδρογονανθράκων. Και φυσικά να αρθούν εμπόδια όπως είναι η γραφειοκρατία, οι καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις, η υπερβολικά «φοβική» αντιμετώπιση του ζητήματος από κάποιους….
Στην Κύπρο, η οποία αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα με την Ελλάδα, οι γεωτρήσεις συνεχίζονται κανονικά παρά τις τουρκικές προκλήσεις. Είδαμε τη διεθνή διπλωματία να "αγκαλιάζει" την προσπάθεια και να θωρακίζει μέχρι κάποιο βαθμό την Κύπρο. Πιστεύετε ότι αυτό είναι ενδεικτικό για μια "ήσυχη" αντίστοιχη διαδικασία και στην Ελλάδα όταν ξεκινήσουν οι νέες έρευνες (Ιόνιο, Κρήτη, Εnergean, ΕΛΠΕ-ΤΟΤAL-EDISON);
Θυμάμαι όταν το 2005-2007 διοργανώναμε στο ΙΕΝΕ σεμινάρια και συνέδρια στη Κύπρο για να τους δείξουμε τι πρέπει να κάνουν με την έρευνα του πετρελαίου. Τώρα θέλουμε εμείς την βοήθειά τους. Δεν θα ήθελα βέβαια να μιλήσω για το θέμα αυτό, αφού το κάλυψε με τον καλύτερο τρόπο στο 2ο Συνέδριο Πετρελαίου, ο Dr. Ντίνος Νικολάου, ως εκπρόσωπος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων της Κύπρου, που είναι και Μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου και τον είχε προσκαλέσει το ΕΕΤΙ. Πάντως, για να κρατήσω ζωηρό το ενδιαφέρον των ενδιαφερομένων αναγνωστών σας, ελπίζω σύντομα να εκπλαγούμε από τα αποτελέσματα των -on going- γεωτρήσεων.
Πρόσφατα διοργανώσατε ένα συνέδριο για τους υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα. Ποιά ήταν τα βασικά συμπεράσματα του συνεδρίου;
Ειλικρινά βρίσκομαι ακόμη σε πρώιμο στάδιο για να ανακοινώσω τα Συμπεράσματα του 2ου Συνεδρίου Πετρελαίου. Όπως εξήγησα και στο Συνέδριο, αλλά και στους διακεκριμένους ομιλητές, -στον καθένα χωριστά- οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στην Πρόσκλησή μου, τα συμπεράσματα αυτά θα συναχθούν μετά ενδελεχή μελέτη των όσων παρουσιάστηκαν, όσων ερωτήθηκαν, όσων απαντήθηκαν, όσων αναλύθηκαν στις τρεις στρογγυλές τράπεζες και στα όσα κατέγραψαν οι rapporteurs, τους οποίους είχα συμβουλέψει προσωπικά για τον τρόπο ανάλυσης και περιγραφής τους.
Διοργανώνων ένα συνέδριο ανά πέντε ή έξι χρόνια, αλλά είναι πάντοτε στοχευμένο και έχει follow up για επιτυχημένες εφαρμογές. Θέλω να γνωρίζετε ότι οι συνεδρίες που οργάνωσα, δεν ήταν καθόλου τυχαίες. Εξάλλου, αν ανατρέξετε στα Συμπεράσματα του 1ου Συνεδρίου, θα συνειδητοποιήσετε ότι το follow up και το εξαιρετικό συμπέρασμα, ήταν η δημιουργία της ΕΔΕΥ και η ανάσταση του Κλάδου της Ε&Π - Υ/Α. Τόσο απλά και τόσο φθηνά, σχεδόν δωρεάν, αφού το υψηλό κόστος βάρυνε και τότε τα ΕΛΠΕ, ενώ εγώ προσωπικά δεν πήρα ούτε ένα Ευρώ, αφού εξάλλου τότε δεν θα το διεκδικούσα ως -ακόμη εν ενεργεία- εργαζόμενος των ΕΛΠΕ. Κάποια στιγμή βέβαια πρέπει να θίξουμε και το θέμα του περιβάλλοντος για το οποίο είχα επίσης ολόκληρη συνεδρία στην πρόσφατη εκδήλωση για το πετρέλαιο στην Αθήνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου