Τί έχει αλλάξει από το 2010;
Καταρχήν άλλαξε ολόκληρο το γεωπολιτικό status της περιοχής μας. Ηγέτες οι οποίοι μεσουρανούσαν για δεκαετίες ολόκληρες σήμερα δεν βρίσκονται καν στο προσκήνιο.
Άλλαξε επίσης η καθολική σχεδόν αντίληψη στο εσωτερικό της χώρας πως η Ελλάδα ποτέ δεν θα έψαχνε να ανακαλύψει και να αξιοποιήσει τους δικούς της υδρογονάνθρακες. Και όμως σιγά-σιγά πετρελαϊκοί κολοσσοί (πχ. Exxon-Mobil αλλά και άλλες ίσως σύντομα) αρχίζουν να δείχνουν ενδιαφέρον για την περιοχή της Μεσογείου και του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου ("η Κύπρος ΔΕΝ κείται μακράν"). Ποιός το πίστευε άραγε αυτό πριν 10 χρόνια; Ή πριν 7 χρόνια; Ή ακόμη και πριν από 2 χρόνια; (Η Exxon το 2016 είχε revenues/sales περίπου $197 δισ.).
Άλλαξε ακόμη η αντίληψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά..
με την ασφάλεια εξόρυξης των υδρογονανθράκων. Έτσι δημιουργήθηκε, με σχετική ταχύτητα, ένας νέος ευρωπαϊκός κανονισμός ασφάλειας για τις offshore εξορύξεις.
Μία ακόμη αλλαγή αποτελεί το γεγονός πως οι Έλληνες συνειδητοποίησαν ότι ο πλουτοπαραγωγικός πλούτος μπορεί να θεωρηθεί ως ευχή ή ως κατάρα για μία χώρα. Τί σημαίνει πραγματικά η φράση "Ευχή ή Κατάρα;" όταν αναφερόμαστε στις πλουτοπαραγωγικές πηγές μίας χώρας; Μία χώρα πάσχει από την κατάρα των πλουτοπαραγωγικών πηγών εφόσον αποδεδειγμένα διαθέτει πλουτοπαραγωγικές πηγές και ταυτόχρονα πληρεί και τα τρία κάτωθι κριτήρια:
1. το πολιτικό της προσωπικό είναι διεφθαρμένο,
2. οι θεσμοί της είναι ασθενείς λόγω της διαφθοράς, και
3. το πολιτικό της σύστημα είναι πελατειακό (clientelism)
Στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία αναφέρεται ως Resource Curse. Προσοχή: μην την μπερδεύουν οι αναγνώστες με την έννοια την Ολλανδικής Ασθένειας (Dutch Disease). Είναι δύο ξεχωριστά πράγματα.
Όπως εξελίσσονται τα πράγματα, στα επόμενα 10 χρόνια η περιοχή μας και η χώρα μας ίσως αποτελεί ενεργειακό κέντρο. Αυτό είναι μη αναστρέψιμο και καλό θα είναι να το αντιληφθούν όλα όσα πιθανά εμπλεκόμενα μέρη έχουν αντίθετα συμφέροντα. Οι υδρογονάνθρακες πρέπει να εξορυχθούν. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός. Για να εξασφαλισθεί η επιβίωση του έθνους μας: τα έθνη που δεν αξιοποιούν τους ορυκτούς τους πόρους είναι καταδικασμένα να πεθάνουν. Αλλά να αξιοποιηθούν με βιώσιμο τρόπο. Οι προκλήσεις είναι πολλές.
Τη δεκαετία του 1980 αποσύρθηκαν από τον ενεργειακό τομέα περίπου το 25% των μηχανικών πετρελαίου και γεωλόγων. Εργαζόμενοι οι οποίοι διέθεταν τεράστια τεχνογνωσία και πανάκριβη εκπαίδευση. Σήμερα, και μετά από παρέλευση τόσων χρόνων, όσοι από αυτούς τους εργαζόμενους παρέμειναν στον ενεργειακό τομέα, έχουν διασπαρθεί σε πολλά μέρη του κόσμου: Καζακστάν, Ιράκ, Ιράν, Σουδάν, Βενεζουέλα, Περού, Αζερμπαϊτζάν, Σαουδική Αραβία και Μέση Ανατολή γενικότερα, κλπ. Αυτοί οι εργαζόμενοι είναι δυσεύρετοι και ακριβοπληρωμένοι. Και το χειρότερο; Γερνούν. Μάλλον, για να το εκφράσω λίγο πιο κομψά: πλησιάζει η ώρα της μαζικής τους απόσυρσης.
Υπολογίζεται πως περίπου 22 χιλιάδες μηχανικοί και γεωεπιστήμονες παγκοσμίως συνταξιοδοτήθηκαν το 2015. Το φαινόμενο αυτό είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την απόσυρση της λεγόμενης γενιάς Baby Boomers, γεννημένοι δηλαδή μεταξύ 1945-1964. Όποιος κοιτάζει τη μεγάλη εικόνα οφείλει να θεωρεί αυτό το γεγονός ως μία επερχόμενη παγκόσμια καταιγίδα αποψίλωσης σημαντικών στελεχών.
Ειδικά τούτη την περίοδο όπου διαπιστώνουμε έναν ενεργειακό οργασμό σε ολόκληρο τον πλανήτη και ειδικότερα στην περιοχή της Μεσογείου. Στον ενεργειακό τομέα, το πρόβλημα αυτό ονομάστηκε "Great Crew Change" και απασχολεί εδώ και πολύ καιρό τους μεγάλους παίκτες. Καθώς υπάρχουν ελάχιστα στελέχη παγκοσμίως, ηλικίας 40-50 ετών, ικανά να στελεχώσουν τους πολύ μεγάλους οργανισμούς. Μέχρι τα πανεπιστήμια να κατορθώσουν να βγάλουν τους πρώτους τους απόφοιτους, και μέχρι αυτοί οι απόφοιτοι να αποκτήσουν ικανή ηγετική και διοικητική εμπειρία, θα περάσουν τουλάχιστον 15-20 χρόνια. Σε αυτό το σημείο να παραθέσω ορισμένα στοιχεία: σύμφωνα με διεθνείς μελέτες περίπου το μισό των παγκόσμιων αποθεμάτων σε ορυκτά, πετρέλαιο και φυσικό αέριο βρίσκονται σε χώρες οι οποίες είναι εκτός του OPEC και του OECD. Μέχρι το 2030 υπολογίζεται πως θα απαιτηθούν επενδύσεις στον τομέα των ορυκτών πόρων ύψους 17 τρισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως. Επαναλαμβάνω το ποσό: 17 τρις. δολάρια μέσα στα επόμενα 13 χρόνια.
Δηλαδή 1 τρισ. δολάρια περίπου ανά έτος. Για να αντιληφθεί ο αναγνώστης το ύψος αυτού του ποσού, ας το συγκρίνει με το ύψος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού των ΗΠΑ για το 2013: ήταν "μόλις" 3.45 τρισεκατομμύρια δολάρια. Δηλαδή 5 φορές τον προϋπολογισμό των ΗΠΑ.Πόσα από αυτά τα 17 τρισεκατομμύρια δολάρια είμαστε ικανοί να προσελκύσουμε ως χώρα στα επόμενα 13 χρόνια;
1. Εάν όντως τα πράγματα εξελιχθούν όπως ορισμένοι πίστευαν εδώ και αρκετά χρόνια τότε απαιτείται ανασχεδιασμός του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας το δυνατόν συντομότερο: χθες. Σκεφθείτε: πόσες πλατφόρμες εξόρυξης υδρογονανθράκων θα δημιουργηθούν νοτίως της Κρήτης και στο Ιόνιο; Πόσοι εργαζόμενοι ανά πλατφόρμα θα χρειασθούν; Ποιές ειδικότητες; Υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα αυτές οι ειδικότητες ή οι εταιρείες θα αναγκασθούν να εισάγουν εργαζόμενους; Και πού θα τους βρουν; Αφού υπάρχει παγκοσμίως αποψίλωση του συγκεκριμένου εργατικού δυναμικού.
2. Ποιές οι προκλήσεις που θα δημιουργηθούν στις Περιφέρειες που θα πραγματοποιηθούν οι εξορύξεις; Ποιές οι απαραίτητες υποδομές; Πόσο προβλέπεται να αυξηθεί ο πληθυσμός σε αυτές τις Περιφέρειες; Ποιές οι πιθανές επιπτώσεις αυτής της αύξησης πληθυσμού (πχ. θα αυξηθεί η ζήτηση σε νερό, τρόφιμα, καλλιέργειες, ενέργεια κλπ.)
Οι προκλήσεις αυτές (ίσως και άλλες) θα έρθουν. Ίσως σύντομα. Μην έχετε καμία αμφιβολία γι’αυτό. Στον τομέα των ορυκτών πόρων το διάστημα της δεκαετίας θεωρείται πολύ σύντομο. Όποιοι ακόμη δεν πιστεύουν πως η Ελλάδα θα καταστεί σε λίγα χρόνια χώρα-παραγωγός υδρογονανθράκων καλά θα κάνουν να αρχίσουν να πιστεύουν. Ειδάλλως οι εξελίξεις θα τους ξεπεράσουν. Και οι επιχειρηματίες σε διάφορους κλάδους (από το real estate μέχρι τα τρόφιμα, τις επικοινωνίες, τις μεταφορές, τις κατασκευές, το software, κλπ.) ας προετοιμάζονται. (Το 2008/2009 στην Αυστραλία, της οποίας ο εξαγωγικός τομέας στηρίζεται κατά 56% στις εξαγωγές ορυκτών, παρήχθει περισσότερο χρήμα από την πώληση ειδικευμένου software για ορυχεία παρά από τις ίδιες τις εξαγωγές ψευδάργυρου και ουρανίου ταυτόχρονα...)
Οι Έλληνες πολιτικοί καλό θα ήταν να αρχίσουν να σκέφτονται με όρους "υδρογονανθράκων" και να κοιτάζουν μπροστά για να πάμε μπροστά.
ΥΓ. Την περίοδο 2011 μέχρι και 2013 υπήρξαν διάφορες "διαρροές" μέσω δημοσιευμάτων (προσωπικά θυμάμαι τουλάχιστον 3 δημοσιεύματα) για κλείσιμο των σχολών Γεωλογίας της Πάτρας και της Θεσσαλονίκης καθώς και της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης (ΜΗΧΟΠ). Ας σημειωθεί πως η σχολή ΜΗΧΟΠ είναι το μοναδικό ακαδημαϊκό Ελληνικό ίδρυμα στο οποίο έχει αναφερθεί ever σε αναλύσεις του το γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό Think Tank Stratfor (2011)...Το Stratfor είχε αναφερθεί στη σχολή ΜΗΧΟΠ του Πολυτεχνείου Κρήτης ακριβώς εξαιτίας των εκτιμήσεων σχετικές με τα πιθανά κοιτάσματα στη νότια Κρήτη...Με λίγα λόγια, την ίδια περίοδο που κάποια πάρα πολύ σοβαρά εμπλεκόμενα μέρη (stakeholders) στο εξωτερικό "έβλεπαν" τη δυνατότητα (potential) ύπαρξης πιθανών Ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, κάποιοι "άλλοι" εντός Ελλάδος (οι οποίοι ίσως δεν πίστευαν στην ύπαρξη Ελληνικών υδρογονανθράκων ή παρεμπόδιζαν την αξιοποίηση των Ελληνικών υδρογονανθράκων;) διέρρεαν πως αυτές οι σχολές έπρεπε να κλείσουν! Αναρωτιέστε τί γεωπολιτικό μήνυμα θα πήγαινε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού οι οποίοι πιστεύουν στην ύπαρξη των Ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων αν "κάποιοι" τελικά εντός Ελλάδος κατάφερναν να κλείσει η σχολή ΜΗΧΟΠ; Ίσως αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ. Ευτυχώς. Γιατί οι εξελίξεις με διακύβευμα τους υδρογονάνθρακες στη νοτιοανατολική Μεσόγειο είναι ήδη καυτές...
* Ο κ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης - Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου