Ενεργειακά σενάρια επί τάπητος

Από το sigmalive.com
Τις επιλογές εξόρυξης και μεταφοράς των υδρογονανθράκων της Κύπρου, σε περίπτωση λύσης και μη λύσης του εθνικού μας προβλήματος, καταγράφει νέα έκθεση του Ατλαντικού Συμβουλίου

Η καλύτερη προοπτική εξαγωγής για το ισραηλινό φυσικό αέριο είναι η μεταφορά του απ' το «Λεβιάθαν» μέσω αγωγού προς την Τουρκία, κάτι που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επίλυση του Κυπριακού

ΧΑΡΤΗΣ της κυπριακής ΑΟΖ, που επισυνάπτεται μέσα στην έρευνα.


Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο θα επιφέρει αναπόφευκτα τεράστιες γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην περιοχή, αφού οι υπάρχουσες, αλλά και οι αναμενόμενες ποσότητες φυσικού αερίου, έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν νέους εμπορικούς δεσμούς, προωθώντας την πρακτική συνεργασία σε μια περιοχή που συχνά χαρακτηρίζεται από διενέξεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Atlantic Council εξέδωσε, πρόσφατα, μια 34σέλιδη μελέτη, με τίτλο «Οι εξελίξεις υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο: Η υπόθεση πραγματισμού», την οποία εκπόνησαν..
ο πρώην Πρόεδρος της ΚΡΕΤΥΚ Χαράλαμπος Έλληνας, ο τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης και συνεργάτης του PRIO Χάρης Τζήμητρας και ο John M. Roberts, συνεργάτης στο Dinu Patriciu Eurasia Center and Global Energy Center. Η μελέτη παρουσιάζει τις πιο πρόσφατες εξελίξεις σε επίπεδο πολιτικής και ασφάλειας, καθώς επίσης και τις τάσεις στην αγορά ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Επιπλέον καταγράφονται όλα τα πιθανά σενάρια εξαγωγών, με αναλυτική αναφορά σε Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο και Τουρκία, αλλά και η εμπλοκή του ρωσικού παράγοντα. Σε γενικό πλαίσιο, 3 ερευνητές διατείνονται ευνοϊκά υπέρ της κατασκευής του τουρκο-ισραηλινού αγωγού και θεωρούν τη λύση του Κυπριακού ως το «κλειδί» για επίσπευση της συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων χωρών.

«Οικοδόμος εμπιστοσύνης»

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της έρευνας Χαράλαμπο Έλληνα, στην παρούσα «εποχή της αφθονίας», οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου είναι εδώ για να μείνουν, κι αυτό απαιτεί ρεαλιστικές προσεγγίσεις για την εκμετάλλευση και εξόρυξη του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Τονίζοντας ότι κανένα από τα πλούσια σε υδρογονάνθρακες κράτη στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει μόνο του στη διεθνή αγορά, ο Έλληνας εξετάζει όλες τις διαθέσιμες συνεταιριστικές επιλογές. Εστιάζοντας στην ανάγκη για συνεργασία, ο πρώην Πρόεδρος της ΚΡΕΤΥΚ παραθέτει τρόπους με τους οποίους, σύμφωνα με την εκτίμησή του, το φυσικό αέριο έχει τη δυνατότητα να ενεργήσει ως «οικοδόμος εμπιστοσύνης» στις ειρηνευτικές διαδικασίες της Ανατολικής Μεσόγειου, συμπεριλαμβανομένου του Κυπριακού.

Δείχνουν προς Τουρκία

«Αναμφισβήτητα, η καλύτερη προοπτική εξαγωγής για το ισραηλινό φυσικό αέριο είναι η μεταφορά του απ' το 'Λεβιάθαν' μέσω αγωγού προς την Τουρκία, κάτι που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επίλυση του κυπριακού προβλήματος και την επίλυση των αβεβαιοτήτων που δημιουργήθηκαν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου στην Τουρκία», αναφέρεται στην ανάλυση, κι ότι η απόφαση για ανάπτυξη στην περιοχή πρέπει να εκληφθεί λαμβάνοντας υπ' όψιν το πλαίσιο των συγκρούσεων στη Συρία.

«Η εμπλοκή στη σύγκρουση χωρών οι οποίες είναι από τη μια καλά οπλισμένες, κι έχουν από την άλλη μια αντιπάθεια προς ένα ή περισσότερα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου που αναπτύσσουν τους πόρους τους, εμπεριέχει έναν βαθμό εξωτερικού πολιτικού κινδύνου, που πρέπει να ληφθεί υπόψη», αναφέρεται και τονίζεται πως «αυτό έχει ήδη διαμορφώσει την ισραηλινή στάση προς την ανάπτυξη των χερσαίων εγκαταστάσεων φυσικού αερίου, που θεωρούνται υποψήφιοι στόχοι για τη Χεζμπολάχ, τη λιβανέζικη σιιτική πολιτοφυλακή που σήμερα βοηθά το καθεστώς Άσαντ στη Συρία».

Τρίτος γύρος αδειοδότησης

Αναφορικά με τον τρίτο γύρο αδειοδότησης στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, σημειώνεται πως, μέχρι εκείνη τη στιγμή, «οι τιμές του πετρελαίου θα πρέπει να βρίσκονται σε πορεία ανάκαμψης και εκφράζεται η ελπίδα όπως η συνομιλίες για το Κυπριακό συνεχίσουν την πορεία τους, «δημιουργώντας το σωστό περιβάλλον για έναν επιτυχημένο νέο γύρο αδειοδότησης». Οι ελπίδες, όπως εκφράζονται στην ανάλυση, δεν φαίνεται πάντως να καρποφορούν, δεδομένων των νέων προκλήσεων και αμφισβητήσεων που προβάλλει η Τουρκία με αφορμή την παραχώρηση του οικοπέδου 8 της κυπριακής ΑΟΖ.

«Σε μια δεκαετία τερματικό»

Μέχρι πρόσφατα, όπως αναφέρεται επίσης στην ανάλυση, «το κεντρικό σχέδιο εξαγωγής του φυσικού αερίου της Κύπρου, συμπεριελάμβανε πωλήσεις προς την Αίγυπτο για εγχώρια χρήση, καθώς και υγροποίηση στον σταθμό Idku, και μετέπειτα η εξαγωγή, με LNG, στην Ευρώπη. Ωστόσο, το 2016 οι προσπάθειες για την εξαγωγή του φυσικού αερίου της «Αφροδίτης» στην Αίγυπτο πιθανότατα τερματίστηκαν, εξαιτίας των χαμηλών τιμών LNG (στην Ευρώπη και παγκοσμίως), οι οποίες αναμένεται να διαρκέσουν μέχρι τη δεκαετία του 2020».

Όσον αφορά τις προσπάθειες κατασκευής τερματικού, η ανάλυση ισχυρίζεται πως το έργο δεν είναι βιώσιμο στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον. «Είναι καλύτερο να δούμε την προοπτική ανάπτυξης ενός τερματικού LNG σε ένα δεκαετές πλαίσιο, το οποίο θα εξαρτάται αυστηρά τόσο από την ανακάλυψη περαιτέρω πόρων όσο και από την ανάκαμψη των τιμών του φυσικού αερίου διεθνώς», σημειώνεται.

Τα δυο σενάρια σε Κύπρο

Στη συνέχεια, οι ερευνητές παραθέτουν όλες τις πιθανές επιλογές της Κύπρου σε περίπτωση λύσης ή όχι του εθνικού προβλήματος.

Περίπτωση μη λύσης: «Με την ευκαιρία για πωλήσεις φυσικού αερίου στην Αίγυπτο να απομακρύνεται και με χαμηλές τις τιμές, καθιστούν την ανάπτυξη ενός εργοστασίου υγροποίησης στο Βασιλικό δυνατή μόνο σε ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο - οι μόνες εναπομείνασες επιλογές είναι το συμπιεσμένο φυσικό αέριο (FCNG) ή το πλωτό υγροποιημένο φυσικό αέριο (FLNG). Ωστόσο, παρά τα πλεονεκτήματά τους, καμία από αυτές δεν έχει -μέχρι στιγμής- εξεταστεί σοβαρά. Έτσι, το 2016 μπορεί να δούμε την ανάπτυξη της «Αφροδίτης» να επανέρχεται πίσω στο τραπέζι σχεδιασμού, με τις εξαγωγές φυσικού αερίου να υποχωρούν, το 2020».

Σε περίπτωση λύσης: «Αν οι σημερινές συνομιλίες μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων της Κύπρου οδηγήσουν σε λύση του Κυπριακού, οι επιλογές για εξαγωγή των δυο κοιτασμάτων Ισραήλ και Κύπρου θα γίνουν πολύ πιο σαφείς. Το Ισραήλ και η Τουρκία θα είναι σε θέση να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις για τον υποθαλάσσιο αγωγό πιο σοβαρά, ιδιαίτερα μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων, δεδομένου ότι ένας τέτοιος αγωγός θα πρέπει να περάσει μέσα από την κυπριακή ΑΟΖ ή τα χωρικά ύδατα.

Επιπλέον, η Κύπρος θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί μόνη της σε μια τέτοια συμφωνία, κι έτσι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον αγωγό για την εξαγωγή του φυσικού αερίου της «Αφροδίτης» στην Τουρκία. Με δεδομένη την αποφασιστικότητα της Τουρκίας να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, αξίζει να σημειωθεί ότι η αυξανόμενη τουρκική αγορά θα μπορούσε δυνητικά να φιλοξενήσει όλο το φυσικό αέριο που μπορούν να παράγουν Κύπρος και Ισραήλ για εξαγωγές, το οποίο θα ήταν εφικτό να ανέλθει σε ποσοστό ώς και 25 bcm ετησίως για είκοσι έτη, είτε για δική της χρήση είτε για περαιτέρω εξαγωγή στην Ευρώπη.

Έτσι, παρέχονται αρκετά κίνητρα στην Τουρκία προκειμένου να εργαστεί προς την κατεύθυνση μιας λύσης στο Κυπριακό. Ωστόσο, για να υπάρξει μια συμφωνία σχετικά με έναν τέτοιο αγωγό, εκτός από την επίλυση του Κυπριακού, υπάρχει το βασικό ζήτημα ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ομοσπονδιακό σύστημα διακυβέρνησης αλλά κι εγκαταστάσεις στην Κύπρο, ενώ μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει οποιαδήποτε προετοιμασία όσον αφορά τα σχέδια για την ανάπτυξη των υδρογονανθράκων μέσα σε ένα τέτοιο σύστημα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ανάλυση παρουσιάζει μια ενότητα με τίτλο «Εξαγωγικές προοπτικές: Το τρίγωνο Ισραήλ-Κύπρου-Τουρκίας», όπου γίνεται επίκληση σε διάφορες αμερικανικές δεξαμενές σκέψης που βλέπουν θετικά μια τέτοια συνεργασία. Εντούτοις, σε άλλο σημείο της έκθεσης αναγνωρίζονται οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι και επιπλοκές που θα είχε ο ενεργειακός σχεδιασμός στην περιοχή μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία.

Αγωγός Εast Med και Euroasia Interconnector

Τέλος, μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά στον αγωγό Eλλάδας-Κύπρου-Ισραήλ (East Med), αλλά και στον Euroasia Interconnector, οι οποίοι αποτελούν έργα κοινού ενδιαφέροντος της Ε.Ε. Σε αυτό το πλαίσιο οι αναλυτές ισχυρίζονται πως αν και είναι χρηματοδοτούμενα, εντούτοις δεν επιλύουν το μεγαλύτερο πρόβλημα που είναι η εμπορική τους διάσταση. «Ακόμα και αν είναι τεχνικά εφικτός, από τη στιγμή που ένας τέτοιος αγωγός φυσικού αερίου είναι έτοιμος για χρήση σε έξι ή επτά χρόνια, το κόστος για την παραγωγή και τη μεταφορά του φυσικού αερίου θα είναι περίπου διπλάσιο από την αναμενόμενη τιμή του φυσικού αερίου για τις ευρωπαϊκές αγορές, κάνοντας τον αγωγό μη οικονομικό».

Όμως, σε αυτό το σημείο οι ερευνητές παραγνωρίζουν το γεγονός πως η Ε.Ε. αναζητεί δικές της πηγές τροφοδοσίας και η όποια ενδεχόμενη αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου που θα μεταφέρεται από Κύπρο, Ισραήλ ή ενδεχομένως και Αίγυπτο θα αντισταθμιζόταν από την ασφαλή μεταφορά που θα παρέχει μια τέτοια επιλογή.